Κάποιες σκέψεις σε συνέχεια του προηγούμενου post και σαν απάντηση σε μερικά από τα σχόλιά σας.
Κάθε γενιά στο ξεμύτισμά της θέλει να αφήσει το δικό της ίχνος στην ιστορία. Αυτό είναι καλοδεχούμενο. Στους δρόμους ναι αλλά με τι στόχο; Για τη διατήρηση του παρακμιακού status quo που σαπίζει το πανεπιστήμιο και πνίγει τις προοπτικές της χώρας ή για την αλλαγή του; Συνεπώς το ερώτημα είναι: “ποια αλλαγή;”. Το πολιτικό σύστημα και τώρα η κυβέρνηση έχει δείξει ανικανότητα να τραβήξει τον “ένα”, τον βασικό κρίκο της αλυσίδας ώστε με τη μικρότερη ενέργεια να επιτύχει τη μέγιστη δυνατή μετατόπισή της και όλα τα άλλα να έρθουν μόνα τους με τη μέθοδο της “επιδημίας”. Η προηγούμενη κυβέρνηση σπατάλησε υπερβολικές δυνάμεις στο εξεταστικό, τούτη δω δεν ξέρει από πού να αρχίσει, σε κατάσταση νευρικής κρίσης χάθηκε στις ακαδημαϊκές λεπτομέρειες ενός εικαζόμενου “νόμου-πλαισίου”, ομοιόμορφου για όλες τις σχολές.
Μία και μόνη θεμελιώδης κίνηση χρειάζεται. Το κράτος μονομερώς απελευθερώνει από τη γραφειοκρατία του τα πανεπιστήμια που γίνονται πλήρως αυτόνομα – αυτοδιαχειριζόμενα, συνεπώς και χρηματοοικονομικά αυτόνομα, και κρατά μόνο το εργαλείο της χρηματοδότησης – αξιολόγησης με βάση τα αποτελέσματα ώστε να διεγείρει τον ανταγωνισμό τους και να ανεβάζει τα στάνταρτ της ποιότητας στη διδασκαλία, στη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα. Τέρμα στην ισοπέδωση και την ομοιομορφία, ανταγωνισμός των ιδρυμάτων για καλύτερους φοιτητές, ανταγωνισμός για καλύτερους καθηγητές, ανταγωνισμός για περισσότερους οικονομικούς πόρους από δημόσιους και μη φορείς με πλήρη σεβασμό στα ακαδημαϊκά κριτήρια.
Πρέπει να δημιουργήσουμε ισχυρά κίνητρα ώστε κάθε ίδρυμα μόνο του να απορροφήσει, όπως εκείνο πιστεύει ότι ανεβάζει τα στάνταρτ του, αρκετές από τις ιδέες της επιτροπής “Σοφών” ή άλλες εξίσου ενδιαφέρουσες. Δεν είναι δική μας δουλειά να κρίνουμε π.χ. τον αριθμό των μεταφερόμενων μαθημάτων. Εμείς θα αξιολογήσουμε την απόδοση με ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια. Άμεσα πρέπει να αυξήσουμε τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων αλλά τα χρήματα μόνα τους δεν λύνουν το πρόβλημα. Χρειάζεται σύνδεση με τα τελικά αποτελέσματα. Χρήμα έναντι μεταρρυθμίσεων. Εδώ αρχίζουν τα πραγματικά προβλήματα και οι δυσκολίες που πρέπει να αντιμετωπίσει η μεταρρύθμιση. Διεθνής πείρα και πρακτικές ιδέες υπάρχουν. Οι γενικοί νόμοι – πλαίσιο της ομοιομορφίας ανήκουν στην ξεπερασμένη πλέον κουλτούρα της δεκαετίας του ’80, την οποία πρέπει να υπερβούμε θετικά. Έχω καλέσει επανειλημμένα τον πρωθυπουργό να κάνει αυτή την υπέρβαση.
Το πολιτικό σύστημα μπροστά στην ανικανότητά του να μετασχηματίσει σε ανταγωνιστικό το δημόσιο πανεπιστήμιο υπεκφεύγει ακόμα μία φορά με στείρες συγκρούσεις για το φάντασμα κάποιων απροσδιόριστων “ιδιωτικών” πανεπιστημίων. Τα ίδια τα δημόσια πανεπιστήμια πρέπει να λειτουργούν ως εάν ήταν μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά με υψηλό μάνατζμεντ, μ’ ένα ρυθμιζόμενο ανταγωνισμό ποιότητας, σε μια ιδιόρρυθμη εσωτερική “δημόσια αγορά”. Η αξιολόγηση θα είναι μια υποστηρικτική, όχι τιμωρητική διαδικασία διαρκούς αυτοβελτίωσης αλλά θα δίνει πρόσθετα οικονομικά κίνητρα στα ιδρύματα και στους καθηγητές που κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους. Αν προχωρήσουμε σ’ αυτό το δρόμο της μεταρρύθμισης μικρή σημασία θα έχει αν αλλάξει ή δεν αλλάξει στο άμεσο μέλλον το άρθρο 16. Διαφορετικά η καχυποψία των φοιτητών και των καθηγητών, αυτών που πραγματικά νοιάζονται, θα είναι δικαιολογημένη αφού θα πιστεύουν ότι δίπλα στα υποχρηματοδοτούμενα σε συνεχή παρακμή δημόσια πανεπιστήμια πάμε να κολλήσουμε κάποιες σχολές της πλάκας που πουλούν πτυχία. Μακάρι ένα υψηλού κύρους πανεπιστήμιο της Ευρώπης ή της Αμερικής να προχωρούσε στην ίδρυση ενός αντίστοιχου πανεπιστημίου στην Ελλάδα, αυτό πράγματι θα ενίσχυε τον ανταγωνισμό ποιότητας, αλλά ανήκει παντελώς στη σφαίρα της φαντασίας, δεν έχει την παραμικρή οικονομική ή άλλη λογική. Το ίδιο γελοίες είναι οι απόψεις όλων αυτών που υπερασπίζονται το σάπιο status quo με το επιχείρημα ότι πάνε να γίνουν επιχειρήσεις τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα. Άλλωστε στην Ευρώπη δεν υπάρχουν σοβαρά ιδιωτικά πανεπιστήμια, ενώ στα ελίτ μη κρατικά μη κερδοσκοπικά της Αμερικής όλα τα “κέρδη” επανεπενδύονται στο ίδρυμα, δεν διανέμονται.
Από την πλευρά των φοιτητών απαιτείται συνεχής αγώνας, φοιτητικός και ευρύτερα κοινωνικός – παλλαϊκός με ανοιχτά πανεπιστήμια από το φθινόπωρο για την αύξηση της χρηματοδότησης και την αλλαγή. Τα μονίμως κλειστά πανεπιστήμια, οι αυτοκαταστροφικές τάσεις εντείνουν την παρακμή και τον εκφυλισμό και εξυπηρετούν όσους θέλουν να θάψουν οριστικά τις προοπτικές του δημόσιου πανεπιστημίου.
(μία παραλλαγή του παραπάνω κειμένου θα δημοσιευθεί σήμερα στον Ελεύθερο Τύπο)
