Δευτέρα 17 Ιανουαρίου 2011

Πρόταση Προβληματισμού και Διαλόγου

Source: Getty via ft.com




ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΕΠΑΝΑΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΙΑΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΛΥΣΗΣ

Νέα φάση στην κρίση χρέους της ευρωζώνης, η οποία έχει πάρει χαρακτηριστικά κρίσης ηγεσίας. Νέες δυνατότητες για επανατοποθέτηση του Ελληνικού Ζητήματος στο πλαίσιο μιας καταλυτικής, συνολικής ευρωπαϊκής λύσης. Η αποτυχία του ευρωπαϊκού crisis management ανοίγει ένα νέο πεδίο συνολικής επαναδιαπραγμάτευσης. Η λεγόμενη «ευρωπαϊκή λύση» όμως δεν αποτελεί από μηχανής Θεά, αντίθετα μπορεί να εξελιχθεί σε ζουρλομανδύα για τη χώρα μας, αν δεν συνυπολογιστούν οι ελληνικές ιδιαιτερότητες, αν «σ' όλα τα πόδια βάλουν ίδιο νούμερο παπούτσι», αν συνεπώς δε «βιάσει» η Ελλάδα τις αποφάσεις με πειστική διαπραγματευτική πλατφόρμα και με ισχυρή πολιτικά και τεχνικά διαπραγματευτική ομάδα. Το Plan B της ευρωζώνης πρέπει να είναι ισχυρό, καταλυτικό ώστε να αποκτήσει επιτέλους εύλογο προβάδισμα η πολιτική έναντι των αγορών. Διαφορετικά το σκορ πολιτικής - αγορών από 0-2 το 2010, θα εξελιχθεί στο μοιραίο 0-3 το 2011!

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΒΟΛΗΣ ΓΙΑ ΤΟ 2013 ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΟ

Ο χρόνος είναι το παν στη διαχείριση μιας κρίσης αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση ο χρόνος τρέχει εναντίον της Ελλάδας και των άλλων περιφερειακών χωρών και, αργά ή γρήγορα, θα οδηγήσει σε μόλυνση και του πυρήνα της ευρωζώνης. Το 2013 ως μεταφυσικό ορόσημο προκύπτει από το γερμανικό εκλογικό κύκλο και από τις αυταπάτες ότι οι γάλλο - γερμανικές τράπεζες σε δύο - τρία χρόνια θα έχουν αποκτήσει το ανάλογο «μαξιλαράκι» για να αντέξουν τις ενδεχόμενες απώλειες από το διακανονισμό του χρέους των περιφερειακών χωρών. Υποτιμούν όμως τους προβλέψιμους και μη κινδύνους από την τακτική τους να αγοράζουν χρόνο. Οι αγορές απεχθάνονται την αναμονή, προτιμούν το υπολογισμένο ρίσκο από την ασάφεια στις εξελίξεις και στην τελευταία περίπτωση τείνουν να προεξοφλούν το άμεσο μέλλον με βάση το χειρότερο σενάριο, δηλαδή την επιδημία αναδιαρθρώσεων του χρέους. Το κόστος της αναβολής για το 2013 είναι πολλαπλάσιο από το κόστος της οριστικής λύσης εδώ και τώρα, η οποία μπορεί και πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα στο 2011. Η Ελλάδα και τουλάχιστον οι δύο περιφερειακές χώρες (Ιρλανδία, Πορτογαλία) σπρώχνονται προς το αναπόφευκτο, δηλαδή την ένταξή τους στο μηχανισμό διάσωσης και την πιθανή αναδιάρθρωση χρέους, αφού θα έχουν εξαντληθεί οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά. Η ανάκαμψη στην οποία επενδύονται όλες οι ελπίδες αναπόφευκτα θα συνοδευτεί τα επόμενα χρόνια από σημαντική αύξηση των επιτοκίων η οποία θα κάνει δυσκολότερο τον διακανονισμό του χρέους, θα εξατμίσει το αποτέλεσμα της επώδυνης δημοσιονομικής προσαρμογής και θα προκαλέσει νέο συνδυασμό κρισιακών συμβάντων σε άλλες περιφερειακές χώρες με υψηλό real estate ιδιωτικό χρέος και με πολλούς κινδύνους κάτω από το χαλί των τραπεζών τους. Το επίκεντρο της κρίσης στην Ελλάδα μπορεί να βρίσκεται στο κράτος αλλά δεν πρέπει να λησμονάται ότι η μητέρα όλων των κρίσεων στην ευρωζώνη και την παγκόσμια οικονομία τα τελευταία τρία χρόνια είναι η κρίση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.


ΤΑ «ΤΡΙΑ ΚΑΙ ΜΙΣΟ» ΣΕΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΝ ΔΕΝ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΕΙ ΜΙΑ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΛΥΣΗ


Α. Το «επίσημο» σενάριο όπως προβλέπεται από το Μνημόνιο έχει σχετικά μικρές πιθανότητες (ενδεικτικά 20%) καθώς οι εταίροι την άνοιξη έθεσαν ουσιαστικά την Ελλάδα μπροστά στο δίλημμα: «μεγάλη ύφεση ή στάση πληρωμών και άμεση χρεοκοπία η οποία μπορούσε να σπείρει το χάος στην παγκόσμια οικονομία».


Β. Το «κακό» σενάριο (15%) περιλαμβάνει συμβάντα όπως το ενδεχόμενο να μην εξασφαλιστεί μια δόση του δανείου και να δημιουργηθεί πρόβλημα πληρωμών ή να υπάρξει αιφνίδια αυτοκαταστροφική κοινωνική και πολιτική κρίση στην Ελλάδα ή να προκύψει ζήτημα διάσωσης, πέραν των τριών (Ελλάδα - Ιρλανδία - Πορτογαλία), για μια από τις μεγάλες χώρες (Ισπανία, Βέλγιο, Ιταλία) οπότε θα υπάρξουν καταιγιστικές εξελίξεις στην ευρωζώνη. Σ' αυτό το σενάριο πρέπει να συνυπολογίζονται κίνδυνοι όπως μια νέα φούσκα στις πρώτες ύλες και το πετρέλαιο, εκτός ελέγχου συναλλαγματικοί πόλεμοι ή ακόμα και το ενδεχόμενο διπλής βουτιάς στην παγκόσμια οικονομία (W).


Γ. Το «κυρίαρχο» σενάριο (60%). Η Ελλάδα «φυτοζωεί», οι τόκοι γίνονται δυσβάσταχτοι, ανταποκρίνεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας στους όρους του Μνημονίου για να εξασφαλίζει τη δόση του δανείου αλλά ακόμα κι αν σ' ένα ικανοποιητικό βαθμό πετύχει την προβλεπόμενη δημοσιονομική προσαρμογή, αν νομοθετήσει τις διαρθρωτικές αλλαγές, αν οδηγηθεί στο όνομα της ανταγωνιστικότητας σε μια εφικτή «εσωτερική υποτίμηση» (ανέφικτη η υπονοούμενη στο Μνημόνιο), ακόμα και τότε κινδυνεύει να βυθιστεί στην ύφεση και να γλιστρήσει στην «Παγίδα Χρέους», δηλαδή στην κατάσταση που έχει περιγράψει πριν 80 χρόνια ο Ίρβινγκ Φίσερ «όσο αγωνίζεσαι να το μειώσεις, τόσο αυτό αυξάνει». Η εξυπηρέτησή του τότε παρά τις φιλότιμες προσπάθειές μας, δε θα είναι βιώσιμη και κακήν κακώς μέσω του μόνιμου «Ταμείου Διάσωσης» θα οδηγηθούμε υπό χειρότερους όρους σε μια μορφή αναδιάρθρωσης του χρέους. Η προσπάθειά μας να αντιμετωπίσουμε την κρίση ανταγωνιστικότητας με «εσωτερική υποτίμηση» θα μεγεθύνει την κρίση του δημοσίου χρέους και αντίστροφα ενώ οι τράπεζες μας θα στραγγίζουν, όχι με δική τους υπαιτιότητα, όμηροι καταστάσεων που τις ξεπερνούν. Η «τρόικα» με το Μνημόνιο δίνει μια προσωρινή απάντηση στο ζήτημα της ρευστότητας αλλά παραβλέπει το θεμελιώδες ελληνικό ζήτημα, την αδυναμία αποπληρωμής του χρέους με τα συγκεκριμένα επιτόκια και τους δυνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης.


Δ. Το «τρίτο και μισό» σενάριο (5%) περιλαμβάνει μια ομάδα απρόβλεπτων και ετερόκλητων συμβάντων, αρνητικών ή και θετικών, πολύ μικρής πιθανότητας αλλά πολύ μεγάλου αποτελέσματος όπως η διάσπαση της ευρωζώνης, η επιστροφή στη δραχμή ή η προσφυγή της Ελλάδας σε διαδικασίες διπλού - παράλληλου νομίσματος (ευρώ - δραχμή) για μια μεταβατική περίοδο ή αντίθετα μια πλημμυρίδα παγκόσμιας ανάκαμψης που μπορεί να σηκώσει «όλες τις βάρκες» και να κάνει ευκολότερη την επίλυση του ελληνικού ζητήματος.


Οι κίνδυνοι το 2011 θα έχουν την τάση να μετατοπίζονται σχετικά γρήγορα στο χώρο της ευρωζώνης και συνεπώς οι πιθανότητες ανάμεσα στα σενάρια είναι προσωρινές και ενδεικτικές.


ΤΡΙΠΛΗ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΜΕ ΒΙΩΣΙΜΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΧΡΕΟΥΣ

Η κατανομή των πιθανοτήτων ανάμεσα στα σενάρια της επόμενης τριετίας υπαγορεύουν μια δραστική πολιτική παρέμβαση που ανατρέπει τα δεδομένα στην αγορά χρέους της ευρωζώνης και επαναφέρει την Ελλάδα στο δρόμο της βιώσιμης ανάπτυξης με μια τριπλή συνδυασμένη κίνηση που περιλαμβάνει:


Πρώτο, τα αντισταθμιστικά στη δημοσιονομική προσαρμογή νομισματικά και επενδυτικά "διεγερτικά" όπως:
  • Ευρωομόλογο γενικού σκοπού σε μία από τις ώριμες τέσσερις με πέντε παραλλαγές του ώστε να διαφοροποιείται το κόστος του δανεισμού μεταξύ των χωρών σ' ένα βιώσιμο ποσοστό και να καθησυχάζονται οι φόβοι "ηθικού κινδύνου" (moral hazard), να δημιουργείται μια αγορά ευρωομολόγων ισοδύναμη με την αμερικανική σε μέγεθος, ρευστότητα και ανταγωνιστικότητα, ικανή να προσελκύσει Κινέζους και άλλους ασιάτες επενδυτές και έτσι να ενισχύσει το ρόλο του ευρώ ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Το ευρωομόλογο ειδικού αναπτυξιακού σκοπού μπορεί να αποτελέσει μια πιο περιορισμένη αλλά άμεση κίνηση για τη χρηματοδότηση διευρωπαϊκών επενδύσεων σε σύγχρονες υποδομές, δίκτυα και σε τομείς υψηλής ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας.
  • Αγορά του δημόσιου χρέους της Ελλάδας και ενδεχόμενα άλλων περιφερειακών χωρών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ή προτιμότερο από το "Ταμείο Διάσωσης", το οποίο πρέπει να λειτουργήσει και ως "bad bank" στην πορεία για τον οριστικό διακανονισμό του χρέους. Στην περίπτωση αυτό το «Ταμείο» πρέπει να είναι σε θέση να συγκεντρώσει μέχρι και €1,5 τρις. Η κίνηση αυτή, εκτός των άλλων, αποδεσμεύει τις ελληνικές τράπεζες από το αρνητικό φορτίο και διευκολύνει την ασφαλή επιστροφή τους στη διατραπεζική αγορά. Τα θεωρούμενα σήμερα ελληνικά junk bonds (σκουπιδόχαρτα) μπορεί όταν σταθεροποιηθεί η κατάσταση να αποφέρουν στον αγοραστή υψηλές αποδόσεις όπως αποδεικνύει και η διεθνής εμπειρία.
  • Μεγέθυνση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και μεταβιβάσεις πόρων για την ενίσχυση της ανάπτυξης και της απασχόλησης πράγμα που θα μετρίαζε τις εγγενείς ανισορροπίες μεταξύ πλεονασματικών και ελλειμματικών χωρών της ευρωζώνης.
Δεύτερο, συνολικός αναπρογραμματισμός το ταχύτερο δυνατό του δημόσιου χρέους κατά πρώτο λόγο της Ελλάδας και ενδεχόμενα άλλων υπό διάσωση περιφερειακών χωρών της ευρωζώνης


Οι κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων θα κληθούν να τα ανταλλάξουν (swaps) με νέα ομόλογα σε δύο με τρεις παραλλαγές, συμβατές με τις ιδιαιτερότητες των δανειστών μας, εγγυημένα από την ΕΚΤ ή άλλο πρόσφορο θεσμό της ευρωζώνης, τα οποία θα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια και ευνοϊκότερα επιτόκια. Πιθανόν ορισμένοι διεθνείς ιδιώτες επενδυτές ομολόγων να προτιμήσουν τα discount bonds, με έκπτωση επί της αρχικής τιμής για να απεμπλακούν άμεσα από την ελληνική περιπέτεια ή για δικούς τους λόγους επείγουσας ανάγκης ρευστότητας.


Πρόκειται για τον πρώτο στην ιστορία διακανονισμό χρέους σε ανεπτυγμένη χώρα που συμμετέχει σε οικονομική και νομισματική ένωση και συνεπώς υπάρχουν κενά σχετικής οικονομικής κουλτούρας, καθώς και τεχνικά και νομικά κενά που μπορούν να καλυφθούν σύντομα με κατάλληλη προετοιμασία. Η Ελλάδα διατηρεί σημαντικό νομικό πλεονέκτημα καθώς το ελληνικό χρέος στη συντριπτική του πλειοψηφία υπάγεται στο ελληνικό δίκαιο. Ο προτεινόμενος διακανονισμός έχει ποιοτικές διαφοροποιήσεις από τις παλαιού τύπου αναδιαρθρώσεις. Έχει έντονα συντεταγμένα πολιτικά χαρακτηριστικά αφού η ανταλλαγή σε μεγάλο βαθμό συντελείται μεταξύ επίσημων θεσμών της ευρωζώνης. Ικανοποιεί τα αμοιβαία συμφέροντα και τις εύλογες ισορροπίες μεταξύ πολιτικής και αγορών, χωρών - πιστωτών και χωρών - δανειζομένων καθώς και μεταξύ επίσημων δανειστών (ΕΚΤ, χώρες ευρωζώνης, ΔΝΤ) και των ιδιωτών επενδυτών καθώς οι πρώτοι έχουν προβάδισμα στην ικανοποίησή τους με πιθανό αποτέλεσμα ένας μικρός σχετικά αριθμός των τελευταίων να επωμιστεί μεγαλύτερα βάρη από το διακανονισμό. Σταθεροποιεί και οχυρώνει τις ελληνικές τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρίες καθώς και τα αποθεματικά των Ασφαλιστικών Ταμείων.


Η εμπειρία ορισμένων αναδιαρθρώσεων χρέους χωρών της Λατινικής Αμερικής υπό το Brady Plan, από το όνομα του τότε υπουργού Οικονομικών των Η.Π.Α., παρουσιάζει ορισμένες αναλογίες με την πρόταση αυτή αλλά τα δεδομένα της ευρωζώνης είναι πολύ διαφορετικά. Εκεί υπήρξε ανταλλαγή ομολόγων τραπεζών που ήταν εκτεθειμένες στο υψηλό χρέος των χωρών αυτών με τα Brady bonds, εγγυημένα από το αμερικανικό δημόσιο.


Τρίτο, αναμόρφωση του Μνημονίου


ώστε το χρονοδιάγραμμα της δημοσιονομικής προσαρμογής να γίνει πιο ρεαλιστικό και ευέλικτο σε σχέση με τις εξελίξεις στην πραγματική οικονομία και κυρίως να αναγνωριστούν σαν «παραγωγικό χρέος» και να εξαιρεθούν από την αποκλιμάκωση των δημοσίων δαπανών οι επενδύσεις με υψηλό πολλαπλασιαστή και μεγάλο διαρθρωτικό αποτέλεσμα για μια ανταγωνιστική, εξωστρεφή παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών.


Η τριπλή συνδυασμένη κίνηση μπορεί να φέρει το ελληνικό δημόσιο χρέος κάτω από το όριο συναγερμού του 100% του ΑΕΠ ώστε να υπάρξει μια βιώσιμη επανεκκίνηση της Ελλάδας. Αντίθετα, αν δεν γίνει τίποτα δραστικό ακόμα και αν οι αγορές ως εκ θαύματος μας ξεχάσουν και αποφευχθεί η ελεγχόμενη χρεοκοπία, το δημόσιο χρέος θα ξεπερνά το 185% του ΑΕΠ το 2020. Θα έχουμε δηλαδή μια χαμένη δεκαετία και θα υποθηκεύσουμε την επόμενη σε μια κοινωνία υπό γήρανση και με ακάλυπτο ασφαλιστικό σύστημα.


ΟΙ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΛΥΣΕΙΣ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΟΥΝ ΣΤΟ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΣ ΖΗΤΗΜΑ


Η έκδοση ευρωομολόγου αποτελεί ένα μεγάλο ποιοτικό βήμα για τη διαχείριση του χρέους αλλά δεν αποτελεί πανάκεια στην ελληνική περίπτωση. Αν, για παράδειγμα, εκδοθεί για το 40% του ΑΕΠ (πρόταση Γιούνγκερ - Τρεμόντι), θα χρειαστεί να προχωρήσουμε σε εθνική έκδοση ομολόγων το 2015 για το 120% του ΑΕΠ, πράγμα που μπορεί να εξελιχθεί σε εφιάλτη δίχως τα άλλα δύο υποστηρικτικά μέτρα. Η λεγόμενη επιμήκυνση αποπληρωμής του χρέους των €110 δις ανακουφίζει προσωρινά αφού θα καταβάλλουμε μικρότερες πληρωμές το 2014 - 2015 αλλά το δημόσιο χρέος μας θα κλιμακώνεται στο 160% και η επιστροφή στις αγορές επίσης θα είναι εφιαλτική ή αδύνατη.


ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ: ΟΧΥΡΩΣΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ


Η άμεση οχύρωση και ανασυγκρότηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος με μεθόδους έκτακτης ανάγκης είναι προϋπόθεση για την επιτυχή ευόδωση της τριπλής συνδυασμένης κίνησης. Πολύ περισσότερο που τα κέντρα του διεθνούς οικονομικού συστήματος θεωρούν περιττή πολυτέλεια την ύπαρξη στην Ελλάδα "εθνικών πρωταθλητών" συνδεδεμένων με την εθνική αποταμίευση και την εσωτερική συσσώρευση κεφαλαίου σε παραγωγικούς τομείς. Αντίθετα εκτιμούν ασφαλέστερο ως προς τη διαφοροποίηση των κινδύνων να υποκατασταθούν οι ελληνικές τράπεζες σε μεγάλο βαθμό από τις μεγάλες universal banks με βάση σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Unicredit, BNP Paribas, Santander, Deutsche Bank κλπ). Σε πρώτη φάση θα τις πιέσουν να πουλήσουν τις θυγατρικές τους σε Βαλκάνια και Τουρκία. Η αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου αποτελεί αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την οχύρωση τους. Κράτος - τράπεζες στην Ελλάδα είναι Διόσκουροι και η ανασυγκρότησή τους απαιτεί "άνωθεν" και εκ των "έσω" δραστική κρατική συνέργεια και διαιτησία για να επιλυθούν τα κρίσιμα ζητήματα: ρευστότητας και κεφαλαιακής επάρκειας 
˙ εξασφάλισης των ζωτικών συμφερόντων τους στις διαδικασίες αναπροσαρμογής του χρέους˙ de facto συγχωνεύσεων ˙ μειώσεις του κόστους λειτουργίας ˙ χρηματοδότησης με πρόσφορα μέσα της ενδεχόμενης συνταξιοδότησης του υπεράριθμου προσωπικού λόγω συγχωνεύσεων δίχως απολύσεις και δίχως επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων.


Η αναμονή και η σταδιακή προσαρμογή στις εξελίξεις που σ' άλλες περιπτώσεις θα αποτελούσε σοφή συνταγή στις σημερινές συνθήκες επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις. Στους πρώτους μήνες διακυβέρνησης συνέστησα μεταφορικά στο Γιώργο Παπακωνσταντίνου να επαναλάβει αλά ελληνικά το πείραμα του JP Morgan μέσα στον πανικό της τραπεζικής κρίσης του 1907. Εκείνος κλειδώθηκε με τους τραπεζίτες στη βιβλιοθήκη, έκρυψε τα κλειδιά, πρόσφερε μόνο νερό και τσάι μέχρι να καταλήξουν μέσα από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις σε αμοιβαία αποδεκτή συμφωνία και τότε μόνο τους απελευθέρωσε.


ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΙΚΗ ΤΑΚΤΙΚΗ - ΑΝΟΙΚΤΗ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΣΥΜΜΑΧΙΩΝ


  • Η Ελλάδα απαλλάσσεται από το ενοχικό σύνδρομο της «βρεγμένης γάτας». Υπενθυμίζει το αρνητικό «υπερόπλο» της, δηλαδή ότι η αποτυχία της, όχι τώρα με δική της υπαιτιότητα, θα είναι αποτυχία της ευρωζώνης και ολέθρια για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αρνείται να συνυπογράψει άκριτα δίχως ορισμένες βασικές εγγυήσεις το συζητούμενο σχέδιο για μόνιμο μηχανισμό διάσωσης. Αποκαλύπτει τη συνυπευθυνότητα της ευρωζώνης και των δανειστών στη φούσκα του ελληνικού δημοσίου χρέους ή του ιδιωτικού χρέους στις άλλες περιφερειακές χώρες. Αναδεικνύει τις εγγενείς ανισορροπίες και αντιθέσεις της ευρωζώνης που «καταδικάζουν» τις περιφερειακές χώρες και αναπαράγουν τα χάσματα ανταγωνιστικότητας και το διαχωρισμό σε πλεονασματικές - ελλειμματικές χώρες. Επισημαίνει τις αντιφάσεις μιας ενιαίας αγοράς και ενός κοινού νομίσματος με απουσία μιας ελάχιστης αναγκαίας δημοσιονομικής ενοποίησης.
  • Η Ελλάδα ακολουθεί μια τακτική ανοικτής γεωμετρίας συγκλίσεων - συμμαχιών. Δεν περιχαρακώνεται προκαταβολικά σε σχήματα και μέτωπα. Δεν οικοδομεί πολεμικό μέτωπο μεταξύ χωρών πιστωτών και υπερχρεωμένων χωρών αφού η πρόταση της καλύπτει τα εύλογα αμοιβαία συμφέροντα και μάλιστα σήμερα με το μικρότερο κόστος για τις πρώτες. Δεν καθηλώνεται περιμένοντας να συμφωνήσουν όλες οι περιφερειακές χώρες οι οποίες είναι ακόμα στη φάση «εμείς δεν είμαστε Ελλάδα, ούτε Ιρλανδία». Ενδιαφέρεται να ενεργοποιήσει την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, τα ευρωπαϊκά συνδικάτα, κινήματα και κόμματα αλλά δεν αυτοπεριορίζεται σε συγκεκριμένα ιδεολογικά και κομματικά σύνορα.

Η ΤΡΙΠΛΗ ΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ


Η τριπλή συνδυασμένη κίνηση στο επίπεδο της ευρωζώνης δεν μπορεί να πραγματωθεί μόνο από την κυβέρνηση ή από ένα κυβερνητικό κόμμα όπως το ΠΑΣΟΚ. Απαιτείται και είναι εφικτή η μέγιστη δυνατή κοινωνική και πολιτική συνεννόηση αφού η πρόταση αυτή ανασυνθέτει τάσεις και σκέψεις ενός ευρύτερου πολιτικού φάσματος από τη δεξιά και την κεντροδεξιά μέχρι τη σοσιαλιστική και ευρύτερη δημοκρατική αριστερά. Η μορφή και η ενδεχόμενη ή όχι θεσμική αποτύπωση αυτής της συνεννόησης παραμένει ανοιχτή στις επερχόμενες εξελίξεις. Η «τριπλή» πρόταση υπερβαίνει τη ψυχολογία της ερήμου στο κοινωνικό σώμα που τείνει να διασπάται σε ένα πόλο παθητικής προσαρμογής και σε ένα άλλο ανερμάτιστης αρνητικότητας. Δίνει διέξοδο στα συνδικάτα τα οποία καλούνται να χαράξουν νέα στρατηγική σε συνθήκες ημιχρεοκοπίας της χώρας και να υπερασπίσουν και να ανανεώσουν το «κοινωνικό συμβόλαιο» με δίκαιη κατανομή θυσιών στη δύσκολη μεταβατική περίοδο από την εποχή της «φούσκας» και της αντεστραμμένης πυραμίδας με τα δανεικά ενός υπερχρεωμένου κράτους προς μια βιώσιμη ανάπτυξη με ανταγωνιστική παραγωγική βάση, η οποία είναι και η μόνη που κατοχυρώνει το γενικό συμφέρον του κόσμου της εργασίας και ιδιαίτερα των νέων γενεών.

Σάββατο 15 Ιανουαρίου 2011

Ο χρόνος τρέχει εναντίον μας - Πρωτοβουλία Τώρα

Συνέντευξη στην Αννίτα Στιβακτάκη και τον Αγγελιοφόρο της Κυριακής


«Εδώ και τώρα», τριπλή πρόταση για ένα «βιασμό» των εξελίξεων στην ευρωζώνη


Αναμένετε ανάκαμψη από τον επόμενο χρόνο, όπως τουλάχιστον υποστηρίζει ο Πρωθυπουργός;
Κάθε Πρωθυπουργός πρέπει να δημιουργεί θετικές προσδοκίες αλλά τα αντικειμενικά δεδομένα δείχνουν ότι το «επίσημο σενάριο», το «επιθυμητό», έχει σχετικά μικρές πιθανότητες αν δε μεσολαβήσει κάτι δυνατό και θετικό από την πλευρά της ευρωζώνης.


Τα άλλα σενάρια ποια είναι;
Το «κακό» ξεκινά από το να μην πάρουμε μια δόση ή με την ενδεχόμενη μόλυνση από την κρίση του χρέους μιας ισχυρής χώρας όπως η Ισπανία ή το Βέλγιο. Το τρίτο, το κυρίαρχο σενάριο είναι να τη βγάλουμε μεταξύ φθοράς – αφθαρσίας σε συνθήκες μεγάλης ύφεσης οπότε γλιστράμε στην Παγίδα Χρέους, δηλαδή όσο προσπαθούμε να μειώσουμε το χρέος, τόσο αυτό αυξάνει. Στην περίπτωση αυτή, αν δε μεσολαβήσει το ταχύτερο δυνατό κάτι θετικό σαν αντιστάθμισμα στο επίπεδο της ευρωζώνης, βαδίζουμε σε μια ανεξέλεγκτη διαδικασία αναδιαρθρώσεων του χρέους στις περιφερειακές χώρες που θα τραντάξει το τραπεζικό της σύστημα και η μόλυνση θα αγγίξει και τον πυρήνα της.


Στην παρούσα φάση ποια κατά τη γνώμη σας είναι η πιο ενδεδειγμένη κίνηση από όσες συζητούνται : η επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου, η επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του δανείου, η επαναδιαπραγμάτευση του χρέους, ή η σύναψη ευρωομολόγου για το οποίο πρώτος είχατε μιλήσει από πολύ νωρίς;
Έχω επιμείνει δημόσια ότι το επόμενο δίμηνο η Ελλάδα πρέπει να προκαλέσει ένα «βιασμό» των εξελίξεων στην ευρωζώνη με μια τριπλή συνεκτική πρόταση που περιλαμβάνει: Πρώτον, τα νομισματικά διεγερτικά όπως είναι το ευρωομόλογο ή η αγορά του ελληνικού χρέους από την ΕΚΤ ή το «Ταμείο Διάσωσης» ή η μεταβίβαση πόρων μέσω αύξησης του κοινοτικού προϋπολογισμού ή ένα συνδυασμό τους. Δεύτερον, τον συνολικό αναπρογραμματισμό του ελληνικού χρέους που θα κάνει βιώσιμη την εξυπηρέτηση του. Τρίτον, την αναμόρφωση του μνημονίου ώστε να ενισχυθεί η αναπτυξιακή και κοινωνική του διάσταση με εξαίρεση τουλάχιστον των επενδύσεων με υψηλό πολλαπλασιαστή από το χρονοδιάγραμμα της δημοσιονομικής προσαρμογής.


Η λεγόμενη επιμήκυνση δεν φτάνει;
Όχι, θα μειώσει μόνο την ετήσια πληρωμή του 2014 – 15, αλλά την ίδια στιγμή το Δημόσιο Χρέος θα πλησιάσει το 155 – 160% και θα εξακολουθεί να είναι εφιαλτική η πρόσβαση μας στις αγορές δανεισμού.


Το ευρωομόλογο θα μας λύσει ως δια μαγείας το πρόβλημα;
Όχι από μόνο του, χρειάζεται τριπλή παρέμβαση. Αν υποθέσουμε ότι εκδοθεί ευρωομόλογο για το 40% του ΑΕΠ μας, το υπόλοιπο 120% θα είναι σε εθνική έκδοση και κινδυνεύει να παραμείνει «σκουπιδόχαρτο», αν δεν υπάρξουν άλλα υποστηρικτικά μέτρα. Αν δε μεσολαβήσει κάτι δυνατό το δημόσιο χρέος μας θα φτάσει το 185% του ΑΕΠ το 2020, δηλαδή θα χάσουμε μια δεκαετία και θα υποθηκεύσουμε και την επόμενη. Αντίθετα, η «τριπλή πρόταση» που διατυπώνω εδώ και καιρό θα φέρει το χρέος κοντά στο 100% και συνεπώς μπορεί να έχουμε μια «ενάρετη» επανεκκίνηση της ανάπτυξης.


Έχουμε διαπραγματευτική ικανότητα ώστε να βάλουμε τέτοιες κόκκινες γραμμές, να πούμε στην τρόικα «δεν πάει άλλο»;
Έχουμε! Αν αποτύχουμε θα τιναχτούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες στον αέρα. Έχουν εκτεθεί με €1.9 τρις στις τέσσερις περιφερειακές χώρες και διαθέτουν μαξιλαράκι €800 δις. Στο κάτω-κάτω το ελληνικό χρέος στο μεγαλύτερο μέρος του υπάγεται στην ελληνική νομοθεσία και συνεπώς δυνητικά είναι στη δική μας πρωτοβουλία η κίνηση για τον διακανονισμό του. Δεν σημαίνει όμως ότι συστήνω μονομερείς κινήσεις…


Αυτό δε σημαίνει αναδιάρθρωση του χρέους;
Ναι, αλλά συντεταγμένη, ήπια, όχι παλαιού τύπου. Ο αναπρογραμματισμός του χρέους σημαίνει ότι οι κάτοχοι ομολόγων θα ανταλλάξουν τα παλαιά με νέα εγγυημένα από την ΕΚΤ με διαφορετικούς χρόνους ωρίμανσης και άλλα επιτόκια. Θα έχουν τη δυνατότητα να προτιμήσουν ανάμεσα σε δυο τρεις επιλογές νέων ομολόγων ανάλογα με τα συμφέροντα τους. Είναι κυρίως μια πολιτική διαδικασία, όχι τυφλή σύγκρουση στις αγορές, αφού ο ισχυρότερος κάτοχος ομολόγων μας θα έχει γίνει η ΕΚΤ.


Γιατί να μην περιμένουμε το 2013;
Οι αγορές απεχθάνονται την αναμονή. Και ο χρόνος δουλεύει εναντίον μας.
Την ίδια ώρα η Ε.Ε. δείχνει «ζαλισμένη» με τις εξελίξεις που πλέον υπερβαίνουν τα γεωγραφικά όρια της Ελλάδας και διστακτική στο να πάρει δραστικές αποφάσεις για «να μην απλωθεί επικίνδυνα η φωτιά». Που κατά τη γνώμη σας οφείλεται αυτή η δυστοκία;
Ας πούμε ότι υπάρχει έλλειμμα ηγεσίας ικανής να πάρει πάνω της την υπόθεση του μετασχηματισμού της ευρωζώνης εν μέσω συστημικής κρίσης. Η ευρωζώνη σκοντάφτει τώρα σε εγγενείς της αντιθέσεις και ανισορροπίες που είχαν παραγνωριστεί μιας και είχε επικρατήσει η δογματική αρχή «όλα τα πόδια, ίδιο νούμερο παπούτσι». Συνήθως προσαρμόζεται σταδιακά μέσα από μικρό – κρίσεις αλλά τώρα χρειάζεται απότομα και γρήγορα μια δυνατή κίνηση προς τα μπρος και αυτή απαιτεί ισχυρή, εμπνευσμένη ηγεσία. Το βαθμιαίο τώρα δεν δουλεύει.


Οι Τράπεζες έχουν ρόλο κλειδί στη σημερινή συγκυρία αλλά έχουν κλείσει τις στρόφιγγες δανεισμού που θα έδιναν μια ώθηση για τη δημιουργία προϋποθέσεων για ανάπτυξη. Υπάρχουν περιθώρια και πως για ν’ αλλάξουν γραμμή πλεύσης;
Δεν είναι θέμα γραμμής αλλά κεφαλαιακής επάρκειας και ρευστότητας. Οι τράπεζες μας είναι όμηροι, εκτός μάχης, κυρίως λόγω του κακού βάρους που σηκώνουν των ελληνικών ομολόγων. Γι’ αυτό πρέπει να απελευθερωθούν με την συγκέντρωση αυτών των ομολόγων από την ΕΚΤ. Αυτό θα είναι ένα σημαντικό βήμα για την ανασυγκρότηση τους και την επιστροφή τους στη διατραπεζική αγορά.


Και μέσα σε όλα αυτά βλέπουμε ότι τα στελέχη της κυβέρνησης δυσκολεύονται να αλλάξουν μπαλιές. Μήπως ήρθε η ώρα για ανασχηματισμό;
Η «τριπλή πρόταση» δημιουργεί ένα νέο πεδίο πολιτικής πρωτοβουλίας και ευρύτερης πολιτικής συναίνεσης αφού καλύπτει το 90% του κομματικού φάσματος. Ένας ακόμα ξεκάρφωτος ανασχηματισμός που δε θα εντάσσεται μάλιστα σε μια σημαντικότερη πολιτική κίνηση δεν θα είχε ιδιαίτερα αποτελέσματα.


Βλέπετε μπροστά κοινωνική έκρηξη;
Θα την προτιμούσα στις χώρες του πυρήνα της ευρωζώνης ώστε να τις υποχρεώσει να αλλάξουν τη στρατηγική της από το μονοδιάστατο κόψε-κόψε που επέβαλλαν ταυτόχρονα σε πλεονασματικές και ελλειμματικές της χώρες. Εδώ, μια τυφλή έκρηξη θα ήταν αυτοκαταστροφική. Ο Δεκέμβριος του 2008 προηγήθηκε της χρεοκοπίας και δεν άφησε τίποτα χειροπιαστό πίσω του.


Πως κρίνετε τις δηλώσεις Πάγκαλου και τα ήξεις αφίξεις στις επίσημες κυβερνητικές αντιδράσεις;
Φτάνει, έχω κάνει πολλές φορές δημόσια ψυχανάλυση του Θόδωρου. Φροντίζω πάντως να μη δίνω σημασία στο τι λέει αλλά στο τι εννοεί.

Κυριακή 9 Ιανουαρίου 2011

Ή τώρα ή το 2013 θα είναι πολύ αργά

Ακουλουθεί μία κουβέντα με το Νίκο Χασαπόπουλο για το "Βήμα της Κυριακής":



Ο κ. Μίμης Ανδρουλάκης ζητεί από τον πρωθυπουργό κ. Γ. Παπανδρέου να «κάνει ένα πραξικόπημα στην ευρωζώνη» με στόχο τη συνολική επανατοποθέτηση του ελληνικού ζητήματος. Με την ιστορική ρήση του Λένιν «Στις 24 είναι πολύ νωρίς, στις 26 είναι πολύ αργά», ο κ. Ανδρουλάκης προσκαλεί τον Πρωθυπουργό στη 
Βουλή να προχωρήσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, προτού είναι αργά, εάν είναι δυνατόν στο επόμενο δίμηνο, σ΄ έναν «βιασμό των αποφάσεων και των εξελίξεων στην ευρωζώνη». Ο βουλευτής του ΠαΣοΚ και συγγραφέας συνηθίζει πολλές φορές στις ομιλίες του να χρησιμοποιεί ιστορικές φράσεις διαφόρων ηγετών, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτόν γίνεται περισσότερο κατανοητός. Οταν, για παράδειγμα, συναντήθηκε προσφάτως στη Βουλή των Ελλήνων με τον ισχυρό άνδρα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου κ. Ντομινίκ Στρος-Καν του είπε ορθά κοφτά μόνο μία φράση: «Κύριε Στρος- Καν, το χρέος μας πρόβλημά σας». Ο επικεφαλής του ΔΝΤ κατάλαβε, λέει, ότι επρόκειτο για μια παραλλαγή της κλασικής ρήσης του Ρίτσαρντ Νίξον «Το νόμισμά μας πρόβλημά σας», που είπε όταν σημειώθηκε σοβαρή συναλλαγματική κρίση στην εποχή του πετροδολαρίου. 

Τριπλή πρόταση που αφορά, πρώτον, τα «νομισματικά διεγερτικά (ευρωομόλογα)», δεύτερον, «τον συνολικό αναπρογραμματισμό του χρέους- πέραν της επιμήκυνσης» και, τρίτον, «την αναμόρφωση του μνημονίου» κάνει ο κ. Ανδρουλάκης προς τον Πρωθυπουργό με την παράκληση: «Κύριε πρόεδρε, ή τώρα να γίνει η επαναδιαπραγμάτευση ή το 2013 θα είναι πολύ αργά», παραφράζοντας για άλλη μια φορά τη ρήση του Λένιν. Η Γερμανία, εξηγεί στη συνομιλία που είχε με «Το Βήμα»,«ακούσια στη βιασύνη της για το μόνιμο “Ταμείο Διάσωσης” μετά το 2013, άνοιξε ξανά ένα “παράθυρο-ευκαιρία” για συνολική επαναδιαπραγμάτευση των θεσμών και της πολιτικής διαχείρισης της κρίσης του δημοσίου χρέους. Η αποτυχία του ευρωπαϊκού crisis management το 2010 κάνει επιτακτική αυτή την επαναδιαπραγμάτευση» . Ακόμα και η επιμήκυνση της αποπληρωμής του χρέους των 110 δισ. ευρώ που συζητείται, κατά τον κ. Ανδρουλάκη, δεν αρκεί. Γιατί, όπως επισημαίνει, «μπορείς να δεις να μειώνονται οι πληρωμές μας το 2014-2015 κι αυτό να μας ανακουφίζει προσωρινά, αλλά το χρέος θα κλιμακώνεται επικίνδυνα στο 150% ως 160% του ΑΕΠ». 

Επανίδρυση του ΠαΣοΚ αλλά μετά την κρίση
Παρά το γεγονός ότι, όπως λέει ο ίδιος, είναι σχετικά νέο μέλος του ΠαΣοΚ, δεν διστάζει να μιλήσει και για την «ψυχή του ΠαΣοΚ», θέτοντας παράλληλα για πρώτη φορά θέμα και για την επανίδρυση του κόμματος. Να γυρίσει δηλαδή το κοντέρ από την αρχή, μόλις όμως περάσει η οικονομική κρίση: «Ποια ψυχή; Το κοινωνικό και πολιτικό υπέδαφοςμέσα στην κρίση μετατοπίζεται με ταχύτητα και αναγκαστικά κάποια στιγμή θα τεθεί το πρόβλημα της επανίδρυσης του ΠαΣοΚ και της Κεντροαριστεράς με νέους όρους. Κάποια στιγμή να αρχίσουν οι συζητήσεις για την επανίδρυση του ΠαΣοΚ. Εκείνο που όμως με ενδιαφέρει πρωτίστως είναι η χώρα μας, και ο Πρωθυπουργός, να κάνει την κίνηση τώρα για την επανατοποθέτηση του ελληνικού ζητήματος». Και δεν διστάζει αστειευόμενος να σχολιάσει ακόμα και τις δηλώσεις του κ. Πάγκαλου (γενικώς). «Τον κ. Πάγκαλο 10 τον αγοράσαμε, 100 τον πουλάμε, αλλά δεν βρίσκουμε κανέναν να τον αγοράσει»(*). 

Ευκαιρία και για τον κ. Σαμαρά
Στην ερώτηση ποιες θα είναι οι συνέπειες στο εσωτερικό μέτωπο από αυτήν την πρωτοβουλία που προτείνει στον Πρωθυπουργό να αναλάβει, ο κ. Ανδρουλάκης υποστηρίζει ότι «μπορεί να επιτευχθεί η μέγιστη πολιτική συναίνεση και να κινηθούν ταυτόχρονα και συγχρονισμένα οι ηγεσίες των περισσοτέρων ελληνικών κομμάτων στις αντίστοιχες ευρωπαϊκές πολιτικές τους οικογένειες». Θεωρεί μάλιστα ότι είναι μια ευκαιρία την οποία μπορεί να αξιοποιήσει και η ΝΔ: «Είναι μια θετική πρόκληση και ευκαιρία ειδικά για τον κ. Σαμαρά, καθώς η Κεντροδεξιά κυριαρχεί στον πυρήνα της ευρωζώνης». Και συμπληρώνει: «Η πρωτοβουλία ανασυνθέτει τάσεις. Τάσεις που έχουν εκφραστεί σε όλο το πολιτικό φάσμα από το ΛΑΟΣ, τη ΝΔ, τη Δημοκρατική Συμμαχία μέχρι και από το ΠαΣοΚ, τη Δημοκρατική Αριστερά και σ΄ έναν βαθμό και από τον Συνασπισμό». Επιπλέον, όπως αναφέρει: «Εκτονώνει την ψυχολογία της ερήμου. Εξουδετερώνει την αξιοθρήνητη μανία να δείχνει ο ένας τον άλλον. Ενισχύει την εμπιστοσύνη και τις θετικές προσδοκίες και ανασυνθέτει μια νέα ενότητα που υπερβαίνει τη διάσπαση του λαού σήμερα σ΄ έναν πόλο παθητικής προσαρμογής και σ΄ έναν άλλο πόλο: της ανερμάτιστης αρνητικότητας και μαζοχιστικής απόλαυσης της καταστροφής για την καταστροφή». 

Οι Γερμανοί είναι εκτεθειμένοι
Το πρόβλημα όμως είναι οι Γερμανοί, οι οποίοι προτιμούν- όπως αναφέρουν διάφορα σενάρια- αναπρογραμματισμό του χρέους μετά το 2013, ενώ όπως τονίζει ο κ. Ανδρουλάκης «εμείς πρέπει να επιμείνουμε στο εδώ και τώρα». Πώς λοιπόν πείθονται οι Γερμανοί; Κατά τον βουλευτή του ΠαΣοΚ τόσο οι Γερμανοί όσο και οι Γάλλοι υπολογίζουν ότι η ανάκαμψη θα δώσει ένα ικανό «μαξιλαράκι» στις τράπεζές τους προκειμένου να αντέξουν τις ενδεχόμενες απώλειες από τη ρύθμιση των χρεών των περιφερειακών χωρών: «Τώρα», σημειώνει, «είναι εκτεθειμένοι με 1,9 τρισ.ευρώ στις τέσσερις περιφερειακές χώρες (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία), με “μαξιλαράκι” γύρω στα 800 δισ. Εχουν όμως κρύψει και άλλα πολλά κάτω από το χαλί οι τράπεζές τους, όπως και οι ισπανικές. Η ανάκαμψη αναπόφευκτα θα φέρει σημαντική αύξηση των επιτοκίων τα επόμενα χρόνια, η οποία θα κάνει δυσβάσταχτο τον διακανονισμό του ελληνικού χρέους. Θα αφανίσει ό,τι θα έχουμε πετύχει στη μείωση του ελλείμματος και μπορεί να δώσει ένα καταστρεπτικό συνδυασμό συμβάντων στην Ισπανία και σε άλλες χώρες με υψηλού κινδύνου real estate ιδιωτικό χρέος». 

Και επιμένει ότι η ελληνική πρόταση, με βάση συγκριτική ανάλυση, αποδεικνύει ότι μπορεί τώρα να υπάρξει επιτυχία με πολύ λιγότερα χρήματα και με περισσότερα αποτελέσματα. Αντιθέτως η αναβολή, κατά τον κ. Ανδρουλάκη, απαιτεί να ξοδέψουμε αύριο πολύ περισσότερα για μικρότερα και αμφίβολα αποτελέσματα και τονίζει: «Η πρόταση δημιουργεί υγειονομική ζώνη ασφαλείας γύρω και από την Ισπανία». 

ΤΑ ΤΡΙΑ «ΑΝ» ΚΑΙ Η ΠΑΓΙΔΑ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ
Ο κ.Ανδρουλάκης δεν σταματά όμως εδώ στην προσπάθειά του να πείσει ότι τώρα είναι η ευκαιρία για την επανατοποθέτηση του ελληνικού ζητήματος στην ευρωζώνη. Προτείνει επίσης στον Πρωθυπουργό να απευθυνθεί προς τους ηγέτες των «17» της ευρωζώνης με τρία «αν» ως υποθέσεις και με τρία «αν» ως προτάσεις: «Ακόμα κι αν η Ελλάδα πετύχει την προβλεπόμενη από το μνημόνιο δημοσιονομική προσαρμογή, έστω με πιο ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα, ακόμα και αν υλοποιήσει όλες τις αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές ή εάν επιφέρει στο όνομα της ανταγωνιστικότητας μια εφικτή “εσωτερική υποτίμηση” (ανέφικτη η υπονοούμενη στο μνημόνιο),τότε είναι πολύ πιθανόν να πέσει στην “παγίδα χρέους” (debt trap). Οσο δηλαδή θα αγωνίζεται να το μειώσει τόσο αυτό θα αυξάνει, με κίνδυνο μια εκτός ελέγχου επιδημία αναδιαρθρώσεων χρέους στην ευρωζώνη με απρόβλεπτες συνέπειες για το χρηματοπιστωτικό της σύστημα και την παγκόσμια αγορά ομολόγων». 

«Ετσι, αν δεν συμπληρωθεί το δημοσιονομικό κόψε-κόψε με αντισταθμιστικά νομισματικά επενδυτικά διεγερτικά, δηλαδή είτε με το ευρωομόλογο σε μια από τις τέσσερις με πέντε παραλλαγές του, με εύλογη διαφοροποίηση στο κόστος δανεισμού μεταξύ των χωρών, είτε με αγορά του ελληνικού χρέους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ή από το “Ταμείο”, ώστε να απελευθερωθούν οι ελληνικές τράπεζες που είναι σε ομηρία»-όχι, όμως όπως τονίζει με δική τους υπαιτιότητα. «Αν δεν αναπρογραμματίσουμε το σύνολο του ελληνικού χρέους με ευνοϊκότερους όρους και με χρόνους αποπληρωμής ώστε να γίνει βιώσιμη η εξυπηρέτησή του. Και αν δεν αναπροσαρμόσουμε ντε φάκτο και με ευλυγισία το μνημόνιο ώστε να εξαιρέσουμε από το χρονοδιάγραμμα της δημοσιονομικής προσαρμογής τουλάχιστον τις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις με υψηλό πολλαπλασιαστή και με μέγιστο διαρθρωτικό αποτέλεσμα για το νέο μας αναπτυξιακό μας πρότυπο, τότε, εάν δεν γίνουν όλα αυτά, θα χάσουμε την ευκαιρία», επιμένει... 

-----
(*) Να αποκαταστήσω και κάτι στα παραπάνω. Η φράση έχει ως εξής: "δέκα τον αγοράσαμε, 100 προσφέρουμε για να τον πάρουν αλλά δεν βρίσκεται κανείς, τι να κάνουμε τώρα;"

Αστειεύομαι φυσικά.