Συνέντευξη για τη Ναυτεμπορική
Το ΠΑΣΟΚ μιλά τώρα ανοιχτά υπέρ της ανάγκης αναθεώρησης της σκληρής λιτότητας και κάνει λόγο για επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου. Μέχρι πρόσφατα έλεγε όμως ότι δεν υπάρχει εναλλακτική…
Δεν υπάρχει εναλλακτική πηγή δανεισμού αλλά σε κάθε συγκεκριμένη κατάσταση έχεις ένα φάσμα δυνητικών λύσεων. Μπορούσε να υπάρχει μια ριζικά διαφορετική διαχείριση της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη που να θεραπεύει τις θεμελιώδεις αντινομίες μεταξύ πλεονασματικών και ελλειμματικών χωρών και τις γενετικές ατέλειες του ευρώ. Ο συσχετισμός των δυνάμεων δεν ήταν ευνοϊκός. Συμμετέχεις σ’ ένα διαρκή “πόλεμο θέσεων”, σε μια διαρκή διαπραγμάτευση, προκαλείς θετικές μετατοπίσεις στους κυλιόμενους ευρωπαϊκούς συμβιβασμούς, αποτολμάς και “παραγωγικές κρίσεις” στις σχέσεις σου με τους εταίρους όταν οι περιστάσεις και οι συμμαχίες σε ευνοούν αλλά εμείς αρνούμαστε να παίξουμε σε μια παρτίδα τη θέση της Ελλάδας στην Ευρωζώνη όταν μάλιστα δεν έχεις τις πιθανότητες με το μέρος σου. Σκεφθείτε ότι το Μάη του 2010 όταν πρότεινα την αναδιάρθρωση του χρέους θεωρήθηκε έγκλημα ενώ τον Ιούλιο του 2011 συμφωνήθηκε κούρεμα του χρέους 25% και τον Οκτώβριο 75%! Αυτό και μόνο αποκαλύπτει με τι ταχύτητα μετατοπίζεται η ατζέντα. Είμαστε ανοιχτοί σε κάθε έξυπνη ιδέα αναθεώρησης των δανειακών συμβάσεων φτάνει να μη φτάσουμε στο μοιραίο και ανεπανόρθωτο, σε μια τυφλή ρήξη που οδηγεί σε άτακτο πτωχευτικό επεισόδιο και μπαίνει σε κίνηση η αλυσιδωτή αντίδραση της εξόδου μας από το ευρώ.
Μπορείτε να προσδιορίσετε τα όρια της επαναδιαπραγμάτευσης;
Διεκδικείς το μέγιστο εφικτό δίχως να θέσεις σε αμφισβήτηση τα ελάχιστα. Μέγιστα και ελάχιστα μετατοπίζονται σε κάθε φάση. Θα είναι διαφορετικά αφού κατοχυρώσουμε το “κούρεμα” ειδικά αν προλάβουμε το ταχύτερο δυνατό να ανακεφαλαιοποιήσουμε τις τράπεζες. Ελάχιστα είναι: Η συνέχιση της δανειακής ροής. Η διαρκής κάλυψη του τραπεζικού συστήματος από το ευρωσύστημα πληρωμών ώστε να εξασφαλίζονται σε κάθε περίπτωση οι καταθέσεις στο 100% και η ρευστότητα στην πραγματική οικονομία. Η αναθεώρηση των υφεσιακών χαρακτηριστικών των δανειακών συμβάσεων. Η επιμήκυνση της δημοσιονομικής προσαρμογής και η αλλαγή στη σύνθεσή της. Το αναπτυξιακό πακέτο μέσω ΕΣΠΑ και το διεκδικούμενο μέσω project bonds ευρωπαϊκού “Μάρσαλ”. Το μέγιστο θα είναι η έκδοση γενικού ευρωομολόγου, η αναδιάρθρωση και του “επίσημου” χρέους, ο νέος ιστορικός συμβιβασμός Βορρά - Νότου στην Ευρωζώνη, η δραστική αύξηση του κοινοτικού προϋπολογισμού κ.α.
Το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ προβάλλουν με ένταση το δίλημμα «μέσα ή έξω από το ευρώ». Μήπως εξυπηρετούνται έτσι τα σχέδια ορισμένων κρατών που θέλουν την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης;
Όχι, αυτοί που θέλουν την έξοδό μας στοιχηματίζουν υπέρ άλλου πιθανού μοιραίου μεθυσμένου οδηγού στο σαραβαλιασμένο ελληνικό τρένο που πλησιάζει στο γκρεμό αν δεν το ανακόψουμε. Αν καταγγείλεις τη δανειακή σύμβαση και κοπεί η χρηματοδότηση την επομένη πρέπει ή να επιβάλεις σαρωτική λιτότητα πολύ σκληρότερη από τη σημερινή για να πας άμεσα σε πρωτογενές πλεόνασμα ή να κόψεις παράλληλο “νόμισμα” (ΙΟU) που είναι προθάλαμος για εθνικό νόμισμα. Δεν φοβάμαι τους όποιους Έλληνες θέλουν δραχμή αλλά εκείνους που οδηγούν σ’ αυτήν μοιραία με τη δράση του Νόμου των Ακούσιων Συνεπειών. Ο λαός πρέπει να γνωρίζει το διακύβευμα. Ο φόβος φυλάει τα έρημα. Η πολιτική είναι η έγκαιρη αξιολόγηση και διαχείριση των κινδύνων. Η έλλειψή της εδώ και στην Ευρωζώνη μας οδήγησε στη σημερινή κατάσταση.
Η εκλογή του Φρανσουά Ολάντ στη γαλλική προεδρεία επαναφέρει στο προσκήνιο τις συζητήσεις για το Ευρωομόλογο και τον απευθείας δανεισμό των κρατών-μελών από την ΕΚΤ. Αρκούν αυτά για να αποτινάξουν το άχθος του χρέους;
Η έκταση της έκθεσης της Ευρωζώνης στην Ελλάδα, το επιτόκιό μας και το σχετικό “κούρεμα” ισοδυναμούν μ’ ένα ντε φάκτο άτυπο υβριδικό ευρωομόλογο. Το αναπτυξιακό ευρωομόλογο του Ολάντ είναι ρεαλιστικό. Το γενικότερο όμως ευρωομόλογο δεν πρόκειται να πραγματωθεί άμεσα, δε μας αφορά όσο είμαστε σε πρόγραμμα διάσωσης, πιθανόν να εκδοθεί μέχρι χρέους 60% του ΑΕΠ οπότε το υπόλοιπο χρέος μας ίσως πάει junk bonds και βέβαια η έκδοση του ευρωομολόγου θα συνοδεύεται από πολύ σκληρή δημοσιονομική ενοποίηση. Είναι διαφορετικό αν το ευρωομόλογο στηρίξει το ESM και παρκάρουμε σε αυτό με ασφάλεια τη συντεταγμένη χρεωκοπία μας, δηλαδή την τελική διαχείριση του χρέους μας, δημόσιου και τραπεζικού.
Μετά από χρόνια αυστηρής λιτότητας το γενικό επίπεδο των μισθών παραμένει υψηλότερο από όσο δικαιολογεί η εγχώρια παραγωγή. Είναι δυνατόν να εξέλθει η χώρα από την κρίση δίχως αύξηση της παραγωγικότητας;
Υποτίμηση του ευρώ δεν γίνεται στα μέτρα μας, το ευρώ λειτουργεί στην πτώση σαν νόμισμα “χρυσού κανόνα”, η εσωτερική υποτίμηση έχει όρια οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά, δημιουργεί καθοδικό σπιράλ και παγίδα χρέους. Τελικά η παραγωγικότητα είναι η ουσία του ελληνικού ζητήματος. Η στενή, σαθρή, μη ανταγωνιστική εγχώρια παραγωγική βάση δεν μπορεί σ’ ένα μεγάλο “σεισμό” να κρατήσει την υπερκείμενη αντεστραμμένη πυραμίδα με τα δανεικά. Ένας άμεσα ή έμμεσα παραγωγός κοινωνικού πλούτου στηρίζει πέντε συνανθρώπους μας. Πρέπει να γίνει πιο παραγωγικός για να αντέξει. Το έργο του όμως φαίνεται σισύφειο. Ακόμα κι αν τρέξει αυτός, άλλοι Ευρωπαίοι μπορεί να τρέξουν πιο γρήγορα. Η ανταγωνιστικότητα δηλαδή είναι συγκριτικό μέγεθος και πρέπει οι μισθοί, οι τιμές και ο πληθωρισμός να ανεβαίνουν πιο γρήγορα στη Γερμανία σε σχέση με εμάς. Να τώρα που σκοντάφτουμε στην ουσιώδη πλευρά του ζητήματος Βορρά - Νότου.
Ο κ. Βενιζέλος παραδέχτηκε ότι το ΠΑΣΟΚ «έχει σαπίσει». Τι είναι αυτό που σάπισε και πώς μπορεί να αναγεννηθεί;
Όχι, αυτή η φράση αποτελεί μια ελεύθερη “λογοτεχνική” απόδοση από τρίτουςμιας απόφασης να συγκρουστεί με εκφυλιστικά φαινόμενα που συνοδεύουν τη μακρόχρονη άσκηση εξουσίας. Το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται στη δίνη μιας έκρηξης των εσωτερικών του αντιφάσεων, μιας κρίσης εκπροσώπησης εν μέσω κατάρρευσης της πυραμίδας με τα δανεικά. Στην πορεία θα δείτε να σκάνε και οι εφήμερες πολιτικές φούσκες καθώς δεν υπάρχει πια ο “τροφοδότης λογαριασμός” μιας παλιού τύπου πολυσυλλεκτικότητας. Τα ιστορικά ρεύματα όμως σ’ όλη την Ευρώπη εν μέσω κρίσεων δεν εξαερώνονται. Αυτομετασχηματίζονται ριζικά. Ανατρέπουν πρόσωπα και πράγματα. Συναντιούνται με νέες δυνάμεις, προχωρούν σε μια νέα ιδρυτική πράξη, “συντακτικού” χαρακτήρα για τη φυσιογνωμία τους.
Οραματίζεστε τη συγκρότηση μιας νέας Κεντροαριστεράς. Ποιες δυνάμεις θα περιλαμβάνει αυτή και με ποιες προγραμματικές δεσμεύσεις;
Η μεγάλη κρίση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη είναι η “μαμή” της. Είναι μια απάντηση σ’ αυτήν από τη θέση μιας ανανεωμένης ριζικά σοσιαλδημοκρατίας. Στην Ελλάδα είναι ο στρατηγικός τόπος συνάντησης σ’ ένα νέο πολιτικό αστερισμό των νέων αναδυόμενων πολιτικών κινήσεων κοινωνικού μεταρρυθμισμού μ’ έναν ριζικά αλλαγμένο χώρο του ΠΑΣΟΚ, με τις δυνάμεις της μετακομμουνιστικής μεταρρυθμιστικής αριστεράς που αναπροσανατολίζονται, της οικολογίας, των διάχυτων στην κοινωνία κεντροαριστερών ρευμάτων και προσωπικοτήτων. Συνάντηση - συγχώνευση προς ένα νέο πολιτικό υποκείμενο με κοινωνική αντιστοίχιση κι όχι απλώς κινήσεις κορυφής.
Στις κάλπες της 6ης Μαΐου αποτυπώθηκε όμως ανάγλυφα η κρίση εκπροσώπησης στον χώρο της Κεντροαριστεράς και της Κεντροδεξιάς. Να αναμένουμε την ανάδυση ενός διπόλου Αριστερά - Δεξιά;
Θα υπάρξουν κι άλλες ανακατατάξεις καθώς η χρεωκοπία συνεχίζει το “έργο” της. Θα αναδυθεί πριν είναι αργά για τη χώρα ο νέος πλειοψηφικός αστερισμός της Νέας Κεντροαριστεράς.
Πριν λίγες ημέρες αρνηθήκατε να καθίσετε στη Βουλή στα ίδια έδρανα με τη Χρυσή Αυγή. Θεωρείτε ότι η κρίση του πολιτικού συστήματος συμπαρασύρει και τους δημοκρατικούς θεσμούς;
Αν αφεθούμε σε κρίση κατάρρευσης, αν δεν πιάσει “κάποιος” γερά το τιμόνι της χώρας με την ευρύτερη συναίνεση του λαού θα έχουμε κακά ξεμπερδέματα με νέου τύπου πολιτικές ανωμαλίες.
