Σχόλια στο παρά πέντε - ΕΝ ΘΕΡΜΩ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Ας έρθουν όλοι στα συγκαλά τους τις επόμενες ώρες

Στο παρά πέντε, πριν το χαμό, ας έρθουν στα συγκαλά τους οι πρωταγωνιστές της πολιτικής ζωής, ας παραμερίσουν τον τυχοδιωκτικό εγωισμό και ας κάνουν όλοι ένα μικρό βήμα πίσω για ένα τουλάχιστον ελάχιστο σταθεροποιητικό πλαίσιο εθνικής συνεννόησης για το σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης εθνικής ανάγκης μέχρι να πάμε σε εκλογές σε συμφωνημένο ασφαλή χρόνο.

Θεωρώ ότι κανείς δεν έχει τη νομιμοποίηση να βάλει σε αμφισβήτηση τη συμμετοχή της Ελλάδας στο Ευρώ ή πολύ περισσότερο να εμφιλοχωρείται, σε μια δημοψηφισματική διαδικασία, έστω σαν υποψία, ένα καισαρικού τύπου διχαστικό δίλημμα “ή εγώ ή η δραχμή”. Το θεωρώ άλλωστε παντελώς ασύμβατο με την ιστορία και την προσωπικότητα του Πρωθυπουργού

Καμιά φορά όμως αξιόλογοι άνθρωποι τραβούν τα μαλλιά τους για να τα καταφέρουν να ξεκολλήσουν από το βάλτο. Αυτό έκανε και ο Γιώργος Παπανδρέου στο άγχος του για μια δημοκρατική νομιμοποίηση των προσπαθειών του να διασώσει τη χώρα εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου σε απελπιστικές συνθήκες.

Ό,τι κι αν γίνει πρέπει να μπει άμεσα “ζώνη ασφαλείας” στη χώρα μέσω μιας στοιχειώδους τουλάχιστον δημοκρατικής συνεννόησης. Ας σεβαστούν τουλάχιστον οι πρωταγωνιστές έναν έσχατο κανόνα - όριο του πολιτικού ανταγωνισμού: την μη καταστροφή της χώρας. Διαφορετικά το σύμπλεγμα Ύβρις - Νέμεσις της ελληνικής τραγωδίας θα κτυπήσει αμείλικτα τους πάντες και διαδοχικά στη σειρά.

Ας πάρουν όλοι μια ανάσα και ας αντιδράσουν με καθαρό “κρύο” κεφάλι. Θεωρώ αυτονόητο ότι ο Πρωθυπουργός πρέπει να διευκολύνει τις ομαλές πολιτικές εξελίξεις, να αποσύρει εντός των επόμενων ωρών την πρότασή του για δημοψήφισμα τουλάχιστον αυτή τη χρονική περίοδο και να συμβάλει στο σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ανάγκης.

Πολιτική Αθλιότητα αθλίων yes men

Θεωρώ πρωτοφανή αθλιότητα τον υπαινιγμό ότι οι βουλευτές που υποστήριξαν ένα ελάχιστο έστω σταθεροποιητικό πλαίσιο εθνικής και κοινωνικής συνεννόησης ή μια κυβέρνηση έκτακτης ανάγκης υπηρετούν “συμφέροντα”. Άλλωστε ο ίδιος ο Πρόεδρος πήρε μια πρωτοβουλία που έμεινε στη μέση για το σχηματισμό της τον Ιούνιο και μάλιστα, ενδεχόμενα, δίχως αυτόν στη θέση του Πρωθυπουργού. Στη μία και μοναδική συζήτηση που είχαμε μαζί πριν τρεις μήνες κάθε άλλο παρά απέκλεισε αυτό το ενδεχόμενο και πολύ περισσότερο δεν το θεώρησε υπονόμευσή του. Το εντελώς αντίθετο. Εκτός κι αν συνωμοτούσε εναντίον του εαυτού του.

Όσο για μένα γνωρίζετε ότι πριν τις εκλογές είχα φωνάξει ότι χρειάζεται η νέα κυβέρνηση να έχει ντε φάκτο χαρακτηριστικά έκτακτης εθνικής ανάγκης για την αποτροπή της χρεωκοπίας (βλέπε στο Ε, Πρόεδρε! το κεφάλαιο Κυβέρνηση Έκτακτης Εθνικής Ανάγκης σελ.87) (Αύγουστος 2009) κάτι που δεν ταυτιζόταν βέβαια με τη συγκυβέρνηση.

Η επινόηση συνωμοσιών και η κατασκευή “εχθρών” και “προδοτών” είναι πάντα το έσχατο καταφύγιο εξουσιομανών yes men και αυλικών. Θεωρώ λοιπόν ελεεινή πολιτική αθλιότητα να γίνεται ανάλογος υπαινιγμός για βουλευτές που θα μπορούσαν να ηρωοποιηθούν τζάμπα πριν λίγο αλλά σηκώνουν το σταυρό του μαρτυρίου για να μη βγει ο αναπνευστήρας από την εντατική που βρίσκεται η πατρίδα μας και μάλιστα για επιλογές που κανείς ποτέ δεν άκουσε τη γνώμη τους.

Η αναδιάρθρωση του χρέους και οι ηρωικοί “πολέμαρχοι” εναντίον των τραπεζών

Δεν αξίζει τον κόπο να απαντά κανείς σε ανθρώπους που τα έκαναν θάλασσα. Θα θυμάστε ότι πριν ακόμη πεταχτούμε οριστικά εκτός αγορών έθεσα δημόσια πρώτος την ανάγκη άμεσου πολιτικού διακανονισμού  του ελληνικού χρέους - προς ιδιώτες και “επίσημους” φορείς - μέσω ενός συνολικού αναπρογραμματισμού του με ανταλλαγή ομολόγων εγγυημένη από την Ευρωζώνη. Ήταν μια πρόταση έμμεσης και άμεσης μερικής διαγραφής του χρέους με παράλληλη οχύρωση των ασφαλιστικών ταμείων και των ελληνικών τραπεζών που διασφάλιζε την ελληνικότητά τους και απέτρεπε το ξεπούλημά τους σε εξευτελιστική τιμή στους γύπες (vulture funds). Αν γινόταν τότε αυτός ο διακανονισμός με χρέος ακόμα στο 120-130% του ΑΕΠ, συν ένα διετές πρόγραμμα δραστικών περικοπών στις μη ανταποδοτικές υπηρεσίες του δημοσίου συν αντισταθμιστικές νομισματικές και επενδυτικές “ενέσεις” από την ΕΕ δε θα χρειάζονταν τα γιγαντιαία Μνημόνια. Δυστυχώς όμως η Ευρωζώνη έκανε λάθος διάγνωση και πρόγνωση και κινήθηκε με λάθος χάρτη όπως το είχα προαναγγείλει προεκλογικά με το Ε, Πρόεδρε! Ο αναγνώστης μπορεί να βρει αναλυτικά τη σκέψη μου  στο κείμενο Πλάτων και Διονύσιος αναδιαρθρώνουν το Χρέος (Έβδομη Αίσθηση 2010, σελ. 281-303) και στο κείμενο που είχα διανείμει τότε στους βουλευτές όλων των κομμάτων με τίτλο “Εδώ και τώρα επανατοποθέτηση του Ελληνικού ζητήματος στην Ευρωζώνη”. Παραθέτω μόνο ένα ενδεικτικό απόσπασμα της πρότασής μου εκείνη την περίοδο.

Δεύτερο, συνολικός αναπρογραμματισμός το ταχύτερο δυνατό του δημόσιου χρέους της Ελλάδας

Οι κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων θα κληθούν να τα ανταλλάξουν (swaps) με νέα ομόλογα σε δύο με τρεις παραλλαγές, συμβατές με τις ιδιαιτερότητες των δανειστών μας, εγγυημένα από την ΕΚΤ ή άλλο πρόσφορο θεσμό της ευρωζώνης, τα οποία θα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια και ευνοϊκότερα επιτόκια. Πιθανόν ορισμένοι διεθνείς ιδιώτες επενδυτές ομολόγων να προτιμήσουν τα discount bonds, με έκπτωση επί της αρχικής τιμής για να απεμπλακούν άμεσα από την ελληνική περιπέτεια ή για δικούς τους λόγους επείγουσας ανάγκης ρευστότητας.

Πρόκειται για τον πρώτο στην ιστορία διακανονισμό χρέους σε ανεπτυγμένη χώρα που συμμετέχει σε οικονομική και νομισματική ένωση και συνεπώς υπάρχουν κενά σχετικής οικονομικής κουλτούρας, καθώς και τεχνικά και νομικά κενά που μπορούν να καλυφθούν σύντομα με κατάλληλη προετοιμασία. Η Ελλάδα διατηρεί σημαντικό νομικό πλεονέκτημα καθώς το ελληνικό χρέος στη συντριπτική του πλειοψηφία υπάγεται στο ελληνικό δίκαιο. Ο προτεινόμενος διακανονισμός έχει ποιοτικές διαφοροποιήσεις από τις παλαιού τύπου αναδιαρθρώσεις. Έχει έντονα συντεταγμένα πολιτικά χαρακτηριστικά αφού η ανταλλαγή σε μεγάλο βαθμό συντελείται μεταξύ επίσημων θεσμών της ευρωζώνης. Ικανοποιεί τα αμοιβαία συμφέροντα και τις εύλογες ισορροπίες μεταξύ πολιτικής και αγορών, χωρών - πιστωτών και χωρών - δανειζομένων καθώς και μεταξύ επίσημων δανειστών (ΕΚΤ, χώρες ευρωζώνης, ΔΝΤ) και των ιδιωτών επενδυτών καθώς οι πρώτοι έχουν προβάδισμα στην ικανοποίησή τους με πιθανό αποτέλεσμα ένας μικρός σχετικά αριθμός των τελευταίων να επωμιστεί μεγαλύτερα βάρη από το διακανονισμό. Σταθεροποιεί και οχυρώνει τις ελληνικές τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρίες καθώς και τα αποθεματικά των Ασφαλιστικών Ταμείων.

Η εμπειρία ορισμένων αναδιαρθρώσεων χρέους χωρών της Λατινικής Αμερικής υπό το Brady Plan, από το όνομα του τότε υπουργού Οικονομικών των Η.Π.Α., παρουσιάζει ορισμένες αναλογίες με την πρόταση αυτή αλλά τα δεδομένα της ευρωζώνης είναι πολύ διαφορετικά. Εκεί υπήρξε ανταλλαγή ομολόγων τραπεζών που ήταν εκτεθειμένες στο υψηλό χρέος των χωρών αυτών με τα Brady bonds, εγγυημένα από το αμερικανικό δημόσιο.

Η πρόταση αυτή για μια συντεταγμένη “αναδιάρθρωση του χρέους” σε τακτά διαστήματα επικαιροποιούνταν δημόσια. Αντιμετώπισα τότε σχόλια ορισμένων στελεχών της κυβέρνησης αλλά και της αξιωματικής αντιπολίτευσης περί “εγκληματικών” προτάσεων, “καταστροφικών”, υπονομευτικών των ελληνικών τραπεζών(!) που παίζουν το παιχνίδι των κερδοσκόπων και άλλα χειρότερα.

Γι’ αυτό το λόγο χάλασαν και στοιχειώδεις προσωπικές σχέσεις. Τα ίδια περίπου πρόσωπα λένε τώρα με την ίδια ευκολία τις εντελώς αντίστροφες κατηγορίες. Οι ηρωικοί “πολέμαρχοι” εναντίον των τραπεζών αποδέχθηκαν την αναδιάρθρωση μόνο όταν την επέβαλε υποχρεωτικά η Μέρκελ αλλά τώρα με τους δικούς της σκληρούς όρους. Συνηθισμένα πράγματα, θα πείτε, στην ελληνική πολιτική ζωή. Αρκεί να θυμηθώ τις ίδιες κατηγορίες όταν παρουσίαζαν σαν εθνική προδοσία την επένδυση της Εθνικής Τράπεζας στην Finansbank δίχως ποτέ να κάνουν την αυτοκριτική τους. Έκαναν και τότε πόλεμο κατά των ιδιωτικών τραπεζών;

Ο Τζέφρι Σακς μας έλειπε...

Πράγματι φίλε, όπως μου γράφεις στο Έτσι κάνουν όλες εμφανίζω τον Τζέφρι Σακς του Κολούμπια σαν έναν οικονομολόγο - υπόδειγμα σε αποτυχημένες και καταστροφικές προβλέψεις(σελ. 74). Όμως φίλε, αγνοώ πως ο Τζέφρι Σακς ήταν στην ελληνική διαπραγματευτική ομάδα στην τελευταία σύσκεψη κορυφής, όπως ισχυρίζεσαι ότι διάβασες στον Τύπο. Δεν το πιστεύω. Το αποκλείω. Άλλο καλώς κακώς να είναι συνομιλητής του Πρωθυπουργού σαν διασημότητα. Ξέρω ότι τώρα το “παίζει” προστάτης των φτωχών και “αγανακτισμένος” (!) στη Wall Street αλλά ήταν ο σύμβουλος της εποχής Γιέλτσιν που σχεδίασε την ολέθρια “θεραπεία σοκ”  και το θεσμικό πλαίσιο για την αρπαγή της δημόσιας περιουσίας από τους ολιγάρχες της Ρωσίας μέσω δήθεν λαϊκών συμμετοχικών σχημάτων. Ξέρω επίσης ότι πρόσφατα δημοσίευσε ένα σενάριο - μοντέλο για την ανάπτυξη της Ελλάδας την επόμενη δεκαετία εντελώς απλουστευτικό αφού, εκτός των άλλων, παρέβλεπε τις συνέπειες της επιταχυνόμενης δημογραφικής γήρανσης στο χρέος, στην παραγωγικότητα της εργασίας και στις αξίες των κινητών και ακίνητων περιουσιακών στοιχείων. Ελπίζω να μη συμβούλευε τον Πρωθυπουργό στη διαχείριση της κρίσης. Το αποκλείω.