Συνέντευξη στην Αθηνά Στάμου για το VETO.
Θα ήθελα να μιλήσουμε για την οικογένεια σας, για τα παιδικά, εφηβικά χρόνια.
Κρήτη, η αρχή και το τέλος. Τα παιδικά μου χρόνια μοιράστηκαν σε δύο “αγορές”, τη θηλυκή, στο μοδιστράδικο της μάνας μου και την αρσενική, στο τσαγκαράδικο του πατέρα μου, ένα ιδιόρρυθμο παραμυθάδικο όπου ρακόπιναν κυνηγοί, ψαράδες, λυράρηδες, αριστεροί, γενικά δημοκρατικοί. Μ' άρεσε να δουλεύω στα χωράφια με τον παππού μου, το Δημήτρη, που ακολούθησε μέχρι τέλους το Βενιζέλο στις πολεμικές περιπέτειες. “Διπλή” ζωή, θάλασσα και βουνό. Στον Άγιο Νικόλαο και στους Ποταμούς του Οροπεδίου Λασιθίου.
Άγιος Νικόλαος, Ελούντα brand name...
Όλα ξεκίνησαν με το φιλμ του Ντασέν “Χριστός Ξανασταυρώνεται”. Η μάνα μου έραβε τη Μελίνα στο έργο. Στα μέρη μας γυρίστηκαν πολλές διεθνείς ταινίες που συνέβαλαν στην τουριστική τους εκτόξευση. Ο χωριανός μου σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος και φίλος του πατέρα μου έπαιξε καταλυτικό ρόλο. Ο Νίκος είχε κάνει τις τοιχογραφίες στο τσαγκαράδικό μας. Η πρωτοβουλία λίγων ανθρώπων δημιούργησε το brand name της περιοχής.
Μ' ενδιαφέρει να μάθω για τη μητέρα σας κι αυτό γιατί θέλω να ξέρω την προσωπικότητα εκείνη που έδωσε στην κοινωνία έναν άκρως ενδιαφέροντα άνθρωπο.
Δυναμική, κοινωνική, σκληρά εργαζόμενη με τέσσερα αγόρια.
Ως έφηβος θεωρείτε, ότι υπήρξατε ατίθασος ή “άγριο νιάτο” όπως θα λέγαμε σήμερα;
Όχι “άγριο νιάτο”. Φτώχεια και “φιλοσοφική” διάθεση. Κολυμβητής με πρωταθλητισμό στην πεταλούδα και ποδοσφαιριστής αλλά με παιδικό αλλεργικό άσθμα μέχρι τα δεκαπέντε. Ακραία πολιτικοποίηση από το δημοτικό, μιας και διάβαζα τις μπαγιάτικες εφημερίδες με τις οποίες τυλίγαμε τα παπούτσια και άκουγα τις συζητήσεις στο τσαγκαράδικο. Καζαντζάκης και μαθηματικά. Αν η δικτατορία δεν είχε αναταράξει τη νεότητά μας τότε το πιθανότερο ήταν να κάνω καριέρα στα μαθηματικά. Είχα σημαντικές βραβεύσεις σ' αυτά. Όμως δικτατορία, διώξεις, Μετσόβιο Πολυτεχνείο τελικά με βίδωσαν στον γενέθλιο τόπο.
Τι ακραίο είχατε κάνει που σύγχυσε την οικογένεια;
Όταν φυλακίστηκα δε συγχύστηκε η οικογένεια μου.
Η φιλία τι ρόλο έπαιξε στη ζωή σας;
Καθοριστικό αλλά η πραγματική φιλία, όχι αυτή με την τρέχουσα έννοια.
Μοιραστείτε μαζί μας, μια ιστορία απ' το στρατό και πολλές ίσως, από τις διώξεις στη δικτατορία.
Έχω κάνει μυθιστόρημα το βίωμα της αντιδικτατορικής αντίστασης. Το “Χαμένο Μπλουζ”. Είναι η μεγάλη νύχτα της δικής μου γενιάς.
“Θηλυκό Πόκερ” είναι ο τίτλος ενός εκ των βιβλίων που έχετε γράψει. Θεωρείτε τη γυναίκα ισότιμο “παίκτη” στο παιχνίδι της ζωής;
Ναι αλλά διαφορετικό παίκτη. Στο “Θηλυκό Πόκερ” μελετώ τη διαφορά του γυναικείου μυαλού στη διαχείριση κινδύνου ειδικά στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Προφητικό μια και είδαμε που οδήγησε το ανδρικό risk management.
Το πόκερ είναι για γερά μυαλά. Κατ΄ αρχήν παίζετε χαρτιά και δεύτερον πόσο ρόλο παίζει για εσάς ο νόμος των πιθανοτήτων;
Όχι δεν παίζω από “αντίδραση” στο χαρτοπαικτικό ταλέντο του πατέρα μου που υπήρξε δεινός παίκτης του πόκερ και του μπριτζ. Προσωπικά ασχολήθηκα με επαγγελματική συνέπεια με το στατιστικό και μαθηματικό υπόβαθρο αυτών των παιγνίων. Ωστόσο την καμπύλη – καμπάνα των πιθανοτήτων, που μοιάζει με ωραίο γυναικείο στήθος, την απομυθοποίησα πολύ νωρίς ίσως από τους πρώτους στον κόσμο στην χρήση της στη διαχείριση κινδύνου στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Είναι ασφαλής στο 98% των περιπτώσεων αλλά στο 2% μπορεί να τα τινάξει όλα στον αέρα όπως συνέβη. Είναι τα χαμηλής πιθανότητας συμβάντα αλλά με καταστρεπτικές συνέπειες.
Μπλόφα πότε κάνατε;
Για να μπλοφάρεις αποτελεσματικά δεν πρέπει η “δεξιά” σου να γνωρίζει τι ποιεί η “δεξιά” σου, ενώ εγώ έχω από νεαρός το πάθος της ανάλυσης και της σεναριακής σκέψης. Στερούμαι κρυψίνοιας και συνεπώς της τεχνικής της μπλόφας που αποτέλεσε πολύτιμο εργαλείο μερικών μεγάλων ηγετών.
Δεν είστε άνθρωπος του “ντούκου”...
Με τα χρόνια όλα τα μαθαίνεις.
Η “γυναίκα” πόσο μεγάλο ρόλο παίζει στη ζωή σας;
Μα είμαι κατ' “επάγγελμα” μελετητής των γυναικών. Όλα ξεκίνησαν όταν άρχισα να αποκωδικοποιώ το θηλυκό ψίθυρο στο μοδιστράδικο της μάνας μου. Ύστερα αναζήτησα απαντήσεις στο “τι θέλουν επιτέλους οι γυναίκες;” στην ποίηση, το μυθιστόρημα, την ψυχανάλυση, τη “χημεία” και νευρολογία του γυναικείου εγκεφάλου και κυρίως στα δικά μου βιώματα. Είναι μια σπουδή δίχως τέλος, ίσως με αμφίβολα αποτελέσματα.
Πέρα από τη μητέρα σας -και ίσως τη σύζυγό σας- υπήρξε άλλη θηλυκή παρουσία που να σας έχει στιγματίσει;
Μα είναι μια επιχείρηση σε διαρκή εξέλιξη μέχρι τον τάφο. Θα το καταλάβετε και από τις ηρωίδες των βιβλίων μου ακόμα κι όταν αυτές είναι γεννήματα του νου μου.
Η “πολιτική” είναι γένους θηλυκού και εκτός γραμματικής;
Η πολιτική πρέπει να αφομοιώσει τη θηλυκή γραμματική του “νοιάζομαι”, “φροντίζω”, “μοιράζομαι”.
Είναι πολύ κακό για εσάς αν παραδεχτείτε δημόσια ότι “έχετε προδώσει” φίλο ή γυναίκα; Κι αν έχει συμβεί πώς σας έχει στιγματίσει, προβληματίσει;
Το κόμμα των προδομένων παίρνει παμψηφία. Καθένας “προδότης” και “προδομένος”, Το άρωμα της προδοσίας είναι παντού. Έχω γράψει για τη διαλεκτική της προδοσίας. Σιγά – σιγά μαθαίνεις να περνάς από τους υψηλούς πυρετούς στα δέκατα σ' αυτό το ζήτημα. Λες “ανθρώπινο, ανθρώπινο!”
Το “Μ εις τη νιοστή” σήκωσε θύελλες και... αγωγές αντιδράσεων. Ποια είναι η σχέση σας με το Θείο και ποια με την Εκκλησία;
Ήταν ένα γυναικείο αντιμυθιστόρημα που όλες οι γυναίκες του άρχιζαν από Μ. Μια σπουδή στο μισογυνισμό σ' όλους τους κλάδους της γνώσης και της κουλτούρας. Το μόνο που δεν πέρασε από το μυαλό μου ήταν ότι θα προκαλούσε την μήνη των παραθρησκευτικών ζηλωτών. Ο Ιησούς για μένα είναι πραγμάτωση της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της αγάπης.
Πώς εξηγείτε ότι συγγραφικά κινείστε σ' ένα ευρύ φάσμα από τη φιλοσοφία και τα μυθιστορήματα μέχρι την οικονομία και την πολιτική και από τα μαθηματικά μέχρι την ψυχανάληση;
Το έφεραν οι περιστάσεις της ζωής να βρεθώ σ' ένα διανοητικό κόμβο. Θέλω να συμβάλω να πέσουν τα τείχη ανάμεσα στους διαφορετικούς κλάδους της γνώσης. Να βάλω ας πούμε τον μυθιστοριογράφο να υποβάλει κρίσιμα διεγερτικά ερωτήματα στον μαθηματικό και τον βιολόγο και τον οικονομολόγο να διασταυρώσει τη σκέψη του με τον ψυχαναλυτή ή το θεατρικό συγγραφέα. Δεν είναι τόσο δύσκολο όσο ακούγεται.
Σε περίπτωση που δεν ακολουθούσατε κάποιο επάγγελμα προβολής με τι επιθυμούσατε
ν' ασχοληθείτε;
Καλλιεργητής. Δημιουργός ενός ξεχωριστού ρακάδικου. Ιδρυτής διεθνούς οίκου γυναικείας γόβας μια κι έκανα τα σχέδια στο τσαγκαράδικό μας. Μαθηματικός της άγριας αβεβαιότητας στη διαχείριση κινδύνου στα χρηματοπιστωτικά.
Στο σπίτι σας αρέσει να μαστορεύετε, να φτιάχνετε μόνο σας κάτι που χαλάει;
Μεγάλος φαίνεται πως ξέμαθα ότι έκανα μικρός με επιδεξιότητα.
Τι σας νευριάζει στον... εαυτό σας;
Έχω ελέγξει υπερβολικά την παρορμητικότητά μου. Στερούμαι τον πλούτο που έχει η πρώτη αντίδραση, το ξέσπασμα, το σφάλμα μου.
“Ε Πρόεδρε...”. Με μια φράση, πείτε μου τι φωνάζετε στον πρόεδρο; Τον θεωρείτε εξαιρετικά ικανό άνθρωπο, ο οποίος με το team του θα μας κάνει να περάσουμε καλύτερες ημέρες.
“Πρόσεξε, θα περπατήσεις σε τεντωμένο σχοινί!”, του φώναξα προεκλογικά. Αυτό ήταν και το εξώφυλλο του βιβλίου. Στην αρχή, τουλάχιστον μέχρι το Νταβός, δεν ήθελε να το πιστέψει. Είναι ας πούμε η διάχυτη θετική κουλτούρα του don't worry. Το “καλύτερες μέρες” είναι αρκετά υποκειμενικό. Θα περάσουμε σαν χώρα μια μακρά και μεγάλη δοκιμασία, μπροστά μας έρχεται μια Ημέρα Κρίσεως αλλά ευκαιρίες για “καλύτερες μέρες” ακόμα και στην “εμπόλεμη ζώνη” πάντα θα υπάρχουν. Όσο για τον Παπανδρέου Πρωθυπουργό, αυτός τώρα έχει καβαλήσει μια τίγρη. Αν κατέβει θα τον “φάει”. Πρέπει να το τραβήξει μέχρι το τέλος.
Πιστεύετε ότι η κατάσταση στην Ελλάδα θυμίζει το 425 π.Χ. -Πελοποννησιακός, λιμοί, καταποντισμοί- και το πολιτικό έργο του Αριστοφάνη “Ιππής”; Νομίζετε ότι σχεδόν όλοι οι πολιτικοί... ξεπέζεψαν ή είναι ακόμη πάνω στο Rodeo;
Εδώ ο Περικλής και μάλιστα σε μεγάλη ηλικία δεν ξεπέζεψε. Αυτός που οδήγησε στο μεγαλείο την Αθήνα, αυτός την πήγε και στην καταστροφή. Στο “Ε, Πρόεδρε!” αλλά και στο “Ζητούνται Αλχημιστές” θεωρώ την ηγεσία του Περικλή στον Πελοποννησιακό Πόλεμο κλασσικό παράδειγμα καταστροφικής διαχείρισης κρίσεων. Κτύπα ξύλο τέτοιες μέρες...
Σε τι ελπίζετε;
Στη δύναμη της αυτοσυντήρησης, του αγώνα για επιβίωση, της προσαρμογής, της εξέλιξης, της αλλαγής. Ακούγεται δαριβινικό αλλά η πίεση της μεγάλης ανάγκης θα μας κάνει καλύτερους. Οι εύκολες και καλές μέρες χάλασαν τον Έλληνα. Αμβλύνθηκε το ένστικτο του “Οδυσσέα” που είχε μέσα του, του αγωνιστή, του δημιουργού, του καινοτόμου. Πρέπει να ξαναγίνουμε αυτό που ήμασταν: Αργοναύτες!
