Πέμπτη 28 Σεπτεμβρίου 2006

Από τις καταγγελίες στις αλλαγές

Είκοσι χρόνια αλληλοκαταγγελίες για τη διαφθορά και το μετρήσιμο αποτέλεσμα στον περιορισμό της είναι μηδενικό. Ο πρωθυπουργός το είχε κάνει αποκλειστικό θέμα σε όλη του τη διαδρομή, δαιμονοποιώντας απλώς τον αιώνιο αντίπαλο. Δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες με αποτέλεσμα να παίρνει τις διαστάσεις μίας μεγάλης πολιτικής και ηθικής αποτυχίας η υπόθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Ένα μεγάλο σκάνδαλο καμία φορά μπορεί να γίνει αφορμή για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις για την κατά το δυνατό πρόληψη της διαφθοράς, την αλλαγή του πλαισίου και των κινήτρων που οδηγούν στον περιορισμό της.

Κεντρικό ζήτημα είναι η ριζική αλλαγή του δημόσιου μάνατζμεντ όπως θα δείτε αναλυτικά στο νέο βιβλίο μου «Θηλυκό Πόκερ». Αυτή τη στιγμή το κράτος, μέσα από τον προϋπολογισμό, μοιράζει λεφτά χωρίς ποτέ να κάνει μέτρηση των αποτελεσμάτων στην ποσότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών. Φαινόμενα σημαντικής διαφθοράς αναπτύσσονται σε περιπτώσεις όπου το διακύβευμα μίας γραφειοκρατικής απόφασης είναι τεράστιο οικονομικά. Όταν δημιουργούνται «μποτιλιαρίσματα» στη λήψη σημαντικών αποφάσεων οι οποίες προσμετρώνται σε γιγάντια ποσά, π.χ. στην αδειοδότηση για την ίδρυση νέων επιχειρήσεων, σε προμήθειες δίχως τη λειτουργία ενός διαφανούς και ελεύθερου ανταγωνιστικού πλαισίου, σε σημεία όπου παραμένουν λίστες αναμονής για σημαντικά ζητήματα.

Το σκάνδαλο της Επιτροπής Ανταγωνισμού αναδεικνύει το μεγάλο ζήτημα των ανεξάρτητων αρχών. Ακόμη και αν αποκλείσουμε τις ανοιχτά εκβιαστικές και κλεπτοκρατικές πρακτικές, υπάρχει έτσι κι αλλιώς πρόβλημα ικανότητας, γνώσης, τεχνικής επάρκειας και προπαντός ανεξαρτησίας, για να επιτελέσουν με αξιοπιστία και αποδοτικότητα το ρυθμιστικό τους έργο. Το τραγικό είναι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις γίνονται φύλλα συκής των αρμοδίων υπουργών ή αντίστροφα τα Υπουργεία και προπαντός η Βουλή δεν έχουν τις γνώσεις, την πληροφόρηση και την επάρκεια για να αξιολογήσουν την απόδοση των ανεξάρτητων αρχών. Το σκάνδαλο είναι μία καλή αφορμή για να στηρίξουμε και να μετασχηματίσουμε ταυτόχρονα τις αρχές αυτές ώστε να επιτελέσουν το έργο τους. Έχουμε μία διαχρονική αποτυχία του κράτους και των ανεξάρτητων αρχών να κατοχυρώσουν κατά το δυνατό πιο ανοιχτές και διαφανείς ανταγωνιστικές συνθήκες στις αγορές.

Στην πραγματικότητα το πολιτικό και οικονομικό σύστημα είναι βαθύτατα καρτελοποιημένο και περιορίζει ασφυκτικά τις συνθήκες του ελεύθερου ανταγωνισμού τόσο στην πολιτική όσο και στην οικονομία. Είναι καιρός από την ανέξοδη αλληλοκαταγγελία και ηθικολογία, η οποία αυξάνει την κρίση εμπιστοσύνης της κοινωνίας προς την πολιτική, να περάσουμε σε μία νέα πολιτική οικονομία, σε ένα νέο δημόσιο μάνατζμεντ, που περιορίζουν αντικειμενικά την ύλη της διαφθοράς.