Αναγνωρίζετε στον τόπο σας εικόνες της παιδικής σας ηλικίας;
Ανανέωση δεν είναι μόνο να ανακαλύπτεις νέους τόπους, νέους ανθρώπους, νέες ιδέες. Ανανέωση είναι να επιστρέφεις διαρκώς στον τόπο που ξεκίνησες και να τον βλέπεις για πρώτη φορά με τα δικά σου καινούρια μάτια και τα μάτια των άλλων. Η δική μου “Κρήτη” είναι ένας φαντασιακός τόπος ψυχής, μία ελεύθερη ανοιχτή ανασύνθεση εικόνων, βιωμάτων, ιστοριών, εύλογων ή και παράλογων προσδοκιών. Η επιστροφή δεν είναι δίχως κινδύνους. Σε μένα η “Κρήτη” είναι μια βαριά άγκυρα που με εμποδίζει να φύγω μακριά με κάθε τίμημα.
Πώς ήσασταν ως παιδί, σας άρεσε το σχολείο;
Πιο ωραίο σχολείο ήταν το “φιλοσοφικό” τσαγκαράδικο του πατέρα μου με τις τοιχογραφίες του Κούνδουρου και τις αφηγήσεις των μεγάλων παραμυθάδων όπως ήταν οι κυνηγοί, οι ψαράδες, οι γλεντζέδες, οι εραστές και οι αριστεροί. Ένα πρωί, τη χρονιά που έγινε το πραξικόπημα, ερωτεύθηκα με πάθος τα μαθηματικά όχι τόσο για να αλλάξω την ταξική μου μοίρα σα μηχανικός, αλλά για να έρθω στην Αθήνα της αντιδικτατορικής αντίστασης.
Τα πρώτα σας γραπτά ήταν ποιήματα ή πεζά;
Τα πάντα, αλλά ανήκω στον προφορικό πολιτισμό. Γράφω προφορικά, ανεξάρτητα αν είναι μυθιστόρημα, μαθηματικά, οικονομική ή πολιτική ανάλυση.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας Έλληνας συγγραφέας;
Αναγκαστικά ο Καζαντζάκης που μύησε την εφηβεία μας μ' έναν οικείο “κρητικό” υπαρξισμό και έγινε διαμεσολαβητής στη συνάντησή μας με τον “Χριστό”, τον Νίτσε, τον Μαρξ, τον Φρόιντ. Το πρώτο και μοναδικό μέχρι τότε βιβλίο, που μπήκε στο σπίτι μας, ήταν “Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται”, με αφιέρωση της Μελίνας στη μάνα μου, η οποία της είχε ράψει τα χωριάτικα ρούχα για την ομώνυμη ταινία του Ντασέν που γυρίστηκε στα χωριά μας.
Οι γυναίκες τι ρόλο έπαιξαν στα παιδικά και εφηβικά σας χρόνια;
Η μάνα μου ήταν μοδίστρα με πολλές μαθήτριες και πελάτισσες και έτσι έμαθα να κρυφακούω τους ψιθύρους τους και να διερευνώ τα μυστικά της γυναικείας επιθυμίας. Έτσι, αργότερα, δεν άργησα να καταλάβω την αποτυχία του Φρόιντ στο θέμα γυναίκα, τη “μαύρη ήπειρο” όπως την αποκάλεσε.
Τι σημαίνει να είναι κανείς σήμερα αριστερός;
Στη δική μου λογική αριστερός σημαίνει ότι συμμετέχεις στη διαρκή κίνηση για το μετασχηματισμό του κόσμου με επίγνωση των ορίων και της βαθύτερης κατεύθυνσης της ιστορίας κι όχι μ' ένα εγκεφαλικό επινοημένο εκ των άνω “σύστημα”. Είμαι αριστερός με προπάτορα όχι μόνο τον Μαρξ, αλλά και τον Πύρρωνα και τον Καρνεάδη του ελληνικού σκεπτικισμού, της δημιουργικής αμφιβολίας. Δεν ανήκω στη σωτηριολογική “αριστερά”, αλλά σέβομαι και αγαπώ τον ηρωικό και πάσχοντα παραλογισμό του ανθρώπου της δογματικής πίστης.
Ο ιστορικός του μέλλοντος θα γράψει ότι η γενιά σας γέννησε το “τέρας” της μεταπολίτευσης ή ότι πήγε τη χώρα μπροστά;
Η γενιά των sixties και των seventies ήρθε στο προσκήνιο με μια μεγάλη πολιτική και πολιτισμική νεανική επανάσταση που άλλαξε αρκετά τον κόσμο, αλλά κινδυνεύει να κατηγορηθεί για ναρκισσιστική ανικανότητα να αντιληφθεί τις ανάγκες των νέων γενεών. Γι' αυτό έγραψα πριν πέντε χρόνια το “Βαμπίρ και Κανίβαλοι”. Στην Ελλάδα, εκεί που ξεμυτίζαμε με το Πολυτεχνείο, έπεσε η χούντα πριν ολοκληρωθούμε, ξεμείναμε ως “ημιτελής συμφωνία” και έτσι δε μπορέσαμε να φέρουμε μια μεταπολίτευση με τα δικά μας χρώματα, αλλά μισο-αφομοιωθήκαμε και συμβάλλαμε στον εκδημοκρατισμό και εκσυγχρονισμό ενός πολιτικού συστήματος στο οποίο ηγεμόνευαν κυρίως τα παλιά ονόματα.
Συμμερίζεστε την άποψη ότι εκτός από το κράτος διαλύεται και ο κοινωνικός ιστός;
Όταν μιλώ για ένα “νέο 1909”, δηλαδή για μια “επανάσταση εκ των άνω”, ομολογώ ότι ο κοινωνικός ιστός έχει μοριοποιηθεί, το status quo έχει παραλύσει το δυναμισμό και των κυρίαρχων και των κυριαρχούμενων κοινωνικών δυνάμεων και μόνο ένας μεγάλος πολιτικός σπασμός μπορεί να τον ανασυνθέσει σαν κοινωνικό μέτωπο αλλαγής. Το πιθανότερο είναι να μην μπορούν ούτε οι “πάνω” ούτε οι “κάτω”, οπότε...
Τι είναι αυτό που δεν το αντέχετε με τίποτα;
Τελικά τα αντέχω όλα, κατά την έννοια του απόστολου Παύλου, με αναταράξεις του “εξεγείρομαι άρα υπάρχω”.
Τι σας δίνει χαρά σήμερα στη ζωή σας;
Το να κρατώ αμείωτη την περιέργειά μου για όλα τα ανθρώπινα.
Τι σας κάνει να σηκώνεστε το πρωί;
Η μάταιη απόπειρα να κρατήσω ζωντανά τα όνειρα της νύχτας. Στο τελευταίο βιβλίο μου για το κραχ “Λευκό Κοτσύφι, blue tree, Μαύρο Καράβι”, ο ήρωας είναι “ο άνθρωπος που έφτιαχνε μπρέκφαστ στις γυναίκες”. Προσπαθεί να φέρει τον έρωτα από τις σκιές της νύχτας στις πρώτες αχτίδες του ήλιου.
Ποια είναι η σχέση σας με τη φύση. Προτιμάτε το βουνό ή τη θάλασσα;
Να βλέπω τη θάλασσα από το βουνό και αντίστροφα. Αυτή είναι η Κρήτη.
Υπάρχει κάτι για το οποίο μετανιώνετε;
Στην Κρήτη η μαντινάδα λέει:
“Έκαμα σφάλματα πολλά/ μα ένα πιο μεγάλο
έβαλα σένα στην καρδιά/ και δεν μπορώ σε βγάλω”.
Υπάρχει ή όχι αυτό το “ένα”; Αυτό είναι το πρόβλημα.
Ανανέωση δεν είναι μόνο να ανακαλύπτεις νέους τόπους, νέους ανθρώπους, νέες ιδέες. Ανανέωση είναι να επιστρέφεις διαρκώς στον τόπο που ξεκίνησες και να τον βλέπεις για πρώτη φορά με τα δικά σου καινούρια μάτια και τα μάτια των άλλων. Η δική μου “Κρήτη” είναι ένας φαντασιακός τόπος ψυχής, μία ελεύθερη ανοιχτή ανασύνθεση εικόνων, βιωμάτων, ιστοριών, εύλογων ή και παράλογων προσδοκιών. Η επιστροφή δεν είναι δίχως κινδύνους. Σε μένα η “Κρήτη” είναι μια βαριά άγκυρα που με εμποδίζει να φύγω μακριά με κάθε τίμημα.
Πώς ήσασταν ως παιδί, σας άρεσε το σχολείο;
Πιο ωραίο σχολείο ήταν το “φιλοσοφικό” τσαγκαράδικο του πατέρα μου με τις τοιχογραφίες του Κούνδουρου και τις αφηγήσεις των μεγάλων παραμυθάδων όπως ήταν οι κυνηγοί, οι ψαράδες, οι γλεντζέδες, οι εραστές και οι αριστεροί. Ένα πρωί, τη χρονιά που έγινε το πραξικόπημα, ερωτεύθηκα με πάθος τα μαθηματικά όχι τόσο για να αλλάξω την ταξική μου μοίρα σα μηχανικός, αλλά για να έρθω στην Αθήνα της αντιδικτατορικής αντίστασης.
Τα πρώτα σας γραπτά ήταν ποιήματα ή πεζά;
Τα πάντα, αλλά ανήκω στον προφορικό πολιτισμό. Γράφω προφορικά, ανεξάρτητα αν είναι μυθιστόρημα, μαθηματικά, οικονομική ή πολιτική ανάλυση.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας Έλληνας συγγραφέας;
Αναγκαστικά ο Καζαντζάκης που μύησε την εφηβεία μας μ' έναν οικείο “κρητικό” υπαρξισμό και έγινε διαμεσολαβητής στη συνάντησή μας με τον “Χριστό”, τον Νίτσε, τον Μαρξ, τον Φρόιντ. Το πρώτο και μοναδικό μέχρι τότε βιβλίο, που μπήκε στο σπίτι μας, ήταν “Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται”, με αφιέρωση της Μελίνας στη μάνα μου, η οποία της είχε ράψει τα χωριάτικα ρούχα για την ομώνυμη ταινία του Ντασέν που γυρίστηκε στα χωριά μας.
Οι γυναίκες τι ρόλο έπαιξαν στα παιδικά και εφηβικά σας χρόνια;
Η μάνα μου ήταν μοδίστρα με πολλές μαθήτριες και πελάτισσες και έτσι έμαθα να κρυφακούω τους ψιθύρους τους και να διερευνώ τα μυστικά της γυναικείας επιθυμίας. Έτσι, αργότερα, δεν άργησα να καταλάβω την αποτυχία του Φρόιντ στο θέμα γυναίκα, τη “μαύρη ήπειρο” όπως την αποκάλεσε.
Τι σημαίνει να είναι κανείς σήμερα αριστερός;
Στη δική μου λογική αριστερός σημαίνει ότι συμμετέχεις στη διαρκή κίνηση για το μετασχηματισμό του κόσμου με επίγνωση των ορίων και της βαθύτερης κατεύθυνσης της ιστορίας κι όχι μ' ένα εγκεφαλικό επινοημένο εκ των άνω “σύστημα”. Είμαι αριστερός με προπάτορα όχι μόνο τον Μαρξ, αλλά και τον Πύρρωνα και τον Καρνεάδη του ελληνικού σκεπτικισμού, της δημιουργικής αμφιβολίας. Δεν ανήκω στη σωτηριολογική “αριστερά”, αλλά σέβομαι και αγαπώ τον ηρωικό και πάσχοντα παραλογισμό του ανθρώπου της δογματικής πίστης.
Ο ιστορικός του μέλλοντος θα γράψει ότι η γενιά σας γέννησε το “τέρας” της μεταπολίτευσης ή ότι πήγε τη χώρα μπροστά;
Η γενιά των sixties και των seventies ήρθε στο προσκήνιο με μια μεγάλη πολιτική και πολιτισμική νεανική επανάσταση που άλλαξε αρκετά τον κόσμο, αλλά κινδυνεύει να κατηγορηθεί για ναρκισσιστική ανικανότητα να αντιληφθεί τις ανάγκες των νέων γενεών. Γι' αυτό έγραψα πριν πέντε χρόνια το “Βαμπίρ και Κανίβαλοι”. Στην Ελλάδα, εκεί που ξεμυτίζαμε με το Πολυτεχνείο, έπεσε η χούντα πριν ολοκληρωθούμε, ξεμείναμε ως “ημιτελής συμφωνία” και έτσι δε μπορέσαμε να φέρουμε μια μεταπολίτευση με τα δικά μας χρώματα, αλλά μισο-αφομοιωθήκαμε και συμβάλλαμε στον εκδημοκρατισμό και εκσυγχρονισμό ενός πολιτικού συστήματος στο οποίο ηγεμόνευαν κυρίως τα παλιά ονόματα.
Συμμερίζεστε την άποψη ότι εκτός από το κράτος διαλύεται και ο κοινωνικός ιστός;
Όταν μιλώ για ένα “νέο 1909”, δηλαδή για μια “επανάσταση εκ των άνω”, ομολογώ ότι ο κοινωνικός ιστός έχει μοριοποιηθεί, το status quo έχει παραλύσει το δυναμισμό και των κυρίαρχων και των κυριαρχούμενων κοινωνικών δυνάμεων και μόνο ένας μεγάλος πολιτικός σπασμός μπορεί να τον ανασυνθέσει σαν κοινωνικό μέτωπο αλλαγής. Το πιθανότερο είναι να μην μπορούν ούτε οι “πάνω” ούτε οι “κάτω”, οπότε...
Τι είναι αυτό που δεν το αντέχετε με τίποτα;
Τελικά τα αντέχω όλα, κατά την έννοια του απόστολου Παύλου, με αναταράξεις του “εξεγείρομαι άρα υπάρχω”.
Τι σας δίνει χαρά σήμερα στη ζωή σας;
Το να κρατώ αμείωτη την περιέργειά μου για όλα τα ανθρώπινα.
Τι σας κάνει να σηκώνεστε το πρωί;
Η μάταιη απόπειρα να κρατήσω ζωντανά τα όνειρα της νύχτας. Στο τελευταίο βιβλίο μου για το κραχ “Λευκό Κοτσύφι, blue tree, Μαύρο Καράβι”, ο ήρωας είναι “ο άνθρωπος που έφτιαχνε μπρέκφαστ στις γυναίκες”. Προσπαθεί να φέρει τον έρωτα από τις σκιές της νύχτας στις πρώτες αχτίδες του ήλιου.
Ποια είναι η σχέση σας με τη φύση. Προτιμάτε το βουνό ή τη θάλασσα;
Να βλέπω τη θάλασσα από το βουνό και αντίστροφα. Αυτή είναι η Κρήτη.
Υπάρχει κάτι για το οποίο μετανιώνετε;
Στην Κρήτη η μαντινάδα λέει:
“Έκαμα σφάλματα πολλά/ μα ένα πιο μεγάλο
έβαλα σένα στην καρδιά/ και δεν μπορώ σε βγάλω”.
Υπάρχει ή όχι αυτό το “ένα”; Αυτό είναι το πρόβλημα.
